آمار
| تعداد نشریات | 18 |
| تعداد شماره‌ها | 444 |
| تعداد مقالات | 3,074 |
| تعداد مشاهده مقاله | 2,354,371 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,030,589 |
امنیت غرب آسیا و سناریوهای محتمل در افق 1404 | ||
| راهبرد دفاعی | ||
| دوره 19، شماره 4 - شماره پیاپی 76، دی 1400، صفحه 63-96 اصل مقاله (683.26 K) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| نویسندگان | ||
| محسن نوروزی* ؛ داوود فیاضی | ||
| دانش‌آموخته دکترای مدیریت آینده‌پژوهی دانشگاه عالی دفاع ملی | ||
| چکیده | ||
| غرب آسیا منطقه‌ای است که کمتر روی آرامش دیده و همواره در منازعات و درگیری‌ها به سر برده و هرروز شاهد اتفاقات جدیدی است که قابل پیشبینی نیست؛ ترور نماینده رسمی یک کشور که به دعوت رسمی کشوری دیگر در آن کشور حضور می‌یابد توسط کشور سوم، انفجار بیروت و انواع تروریسم اعم از دولتی و غیردولتی، جنگ‌های نیابتی متعدد و ... تنها بخشی از اتفاقات این منطقه مهم هستند. آینده‌پژوهی علم و هنر شناخت و ساخت آینده به کمک رصد تغییرات به‌منظور بیشینه‌سازی منافع بازیگر است و سناریونویسی از روش‌های مهم آن به شمار می‌رود که توصیف‌هایی از محیط آینده‌های بدیل در اختیار می‌گذارد که تصمیم‌گیران را از غافلگیری راهبردی می‌رهاند. پژوهش پیش‌رو به لحاظ هدف «کاربردی» و ازنظر رویکرد آمیخته، اکتشافی و با روش «شبکه جهانی کسب‌وکار (GBN) به نگارش سناریو پرداخته است. داده‌ها از طریق منابع کتابخانه‌ای و اینترنتی و با ابزار فیش گردآوری‌شده و جامعه آماری این تحقیق شامل 15 نفر از صاحبنظران و خبرگان بوده‌اند. این پژوهش با هدف استخراج سناریوهای آینده تهدیدات غرب آسیا در افق 1404 شکل گرفته است. مطابق نتایج این تحقیق، دو عدم قطعیت کلیدی «درگیری‌های نظامی و منازعات مسلحانه» و «هسته‌های نظامی منطقه‌ای» به تدوین سناریوهایی انجامید که سه سناریوی مهم آن به نام‌های «جهنم سوزان»، «اشباح سرگردان» و «آرامش قبل از طوفان» تدوین و راهکارهایی برای مدیریت تهدیدات متوجه ایران شامل توسعه فعالیت‌های مستشاری، افزایش فعالیت‌های دیپلماتیک، حمایت هوشمندانه از جریان مقاومت، مقابله با ائتلاف کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس با رژیم صهیونیستی و توسعه اقتصادی ارائه گردیده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| امنیت؛ غرب آسیا؛ سناریو؛ افق 1404؛ آینده‌پژوهی | ||
| مراجع | ||
|
الف. منابع فارسی
1. اسلاتر ریچارد و همکاران (1386)، نواندیشی برای هزاره نوین، ترجمه عقیل ملکی‌فر و همکاران، تهران، مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری دفاعی.
2. برادفیلد رون، (1386) سناریوها برای کسب موفقیت، تسهیل فرایند بسط سناریو: چند درس برای تسهیل‌گران، ترجمه مسعود منزوی، تهران، مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری دفاعی مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی.
3. بصیری محمدعلی، آقامحمدی زهرا، (1396) آینده‌پژوهی خاورمیانه طی سه دهه آتی، تحلیل روندهای مقابله با تروریسم در سطح بین‌الملل، فصلنامه تحقیقات سیاسی و بین‌المللی، دوره 9، شماره 31.
4. بل وندل، (1392) مبانی آینده‌پژوهی، ترجمه مصطفی تقوی، محسن محقق، تهران، انتشارات مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری دفاعی.
5. بوزان باری و ویور اولی. (1388) مناطق و قدرت‌ها، ساختار امنیت بین‌الملل؛ تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی.
6. ترابی، قاسم و موسوی نقلی مژگان (1396) سناریوهای پیشِ روی سوریه و امنیت ایران، پژوهش‌نامه ایرانی سیاست بین‌الملل، سال 6، شماره 1.
7. جعفری ولدانی، اصغر (1388) چالشها و منازعات در خاورمیانه، تهران، انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی
8. جعفری سید امیر، یزدانی عنایت اله و بصیری محمدعلی (1397) تبیین بازتولید منازعه جمهوری اسلامی ایران و آمریکا در جنوب غرب آسیا در عصر پسابرجام؛ بازگشت به نوواقع‌گرایی، فصلنامه تحقیقات سیاسی بین‌المللی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرضا، شماره 34.
9. چامسکی، نوام (1397) امپراتوران و دزدان دریایی، عهد کهن و عصر جدید، تروریسم بین‌المللی در جهان، ترجمه محسن عسکری جهقی، تهران، نشر ثالث.
10. چرماک توماس جی، (1393) برنامه‌ریزی بر پایه سناریو، ترجمه سعید خزایی و مریم وکیل زاده، اصفهان، انتشارات شاخص پژوه.
11. خسروی، غلامرضا (1387) آمریکا و خاورمیانه راهبردها و چالشها، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی.
12. خسروی، ملک تاج، خسبانی یزدانی احسان (1398)، آینده عراق و سناریوهای مربوط به آن 2010-2020، فصلنامه مطالعات روابط بین‌الملل، سال 12، شماره 46.
13. دهشیار، حسین (1387) الگوهای امنیتی در خاورمیانه، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، شماره 4 و.1
14. سازمند، بهاره (1389) نظریه موازنه قدرت والتز، نقد و بررسی کارآمدی آن در عصر حاضر، فصلنامه روابط خارجی، سال دوم، شماره چهارم.
15. شیرخانی، محمدعلی؛ مهاجر پور، حامد (1391) واقع‌گرایی و نقش منابع انرژی در سیاست خارجی، فصلنامه تحقیقات سیاسی بین‌الملل، دوره 4، شماره 13.
16. صادقی سیدشمس‌الدین، لطفی، کامران (1395) بحران یمن، جدال ژئوپلیتیکی محور محافظه‌کاری با محور اسلامی، فصلنامه علمی پژوهشی سیاست جهانی، دوره 5، شماره 1.
17. صالحی حمید (1391) بیداری اسلامی و تکوین نظم نوین منطقه‌ای در خاورمیانه، فصلنامه مطالعات راهبردی، دوره 15، شماره 55.
18. عبدالله خانی، علی (1390)، امنیت منطقه‌ای خاورمیانه، رویکردها و الزامات، تهران، دانشگاه عالی دفاع ملی.
19. علی‌پور جواد و قیطاسی سجاد (1396) آینده‌پژوهی بحران سیاسی- امنیتی سوریه بر پایه سناریونویسی، فصلنامه پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام، سال هفتم، شماره چهارم.
20. قاسمی فرهاد و ماله‌میر احمد (1391) تأثیر محیط راهبردی خلیج‌فارس بر طراحی نظام بازدارندگی منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه راهبرد دفاعی، سال دهم، شماره 40.
21. کورنیش، ادوارد (1388) آینده‌پژوهی پیشرفته، ترجمه سیاوش ملکی‌فر، تهران، انتشارات صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران.
22. گلن جروم سی و گوردون تئودور جی (1393) دانشنامه بزرگ روش‌های آینده‌پژوهی، ترجمه مرضیه کیقبادی و فرخنده ملکی فر، تهران، انتشارات تیسا.
23. لیوننبرگ فردریک (1390) روش‌های تحقیق و نگارش پایان‌نامه، ترجمه دکتر وجه‌الله قربانی‌زاده، تهران، انتشارات جهاد دانشگاهی.
24. ملکی‌فر، عقیل و همکاران (1385)، الفبای آینده‌پژوهی، تهران، انتشارات اندیشکده آصف.
25. مصلی‌نژاد عباس (1391)، پیامدهای بی‌ثباتی امنیتی بر موازنه قدرت در خاورمیانه، ژئوپلیتیک، دوره 8، شماره 3.
26. منتظران جاوید، قربانی سعید (1395) آینده‌پژوهی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران در بستر تحولات ژئوپلیتیکی، تمامیت ارضی و بحران‌های داخلی عراق، مجله سیاست دفاعی، سال بیست و چهارم، شماره 30، تهران.
27. منتظران، جاوید و قربانی.(سعید 1396) سناریوهای پیشِ روی آیندۀ عراق و تحلیل دورنمای حقوقی بین‌المللی و امنیتی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامۀ مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی، دورۀ 7. شمارۀ 24.
28. میرحسینی سید محسن، رحیم‌پور اصل ایرج (1398)، سناریوهای پیش روی ایران در بحران‌های سوریه و عراق و راهبردهای برون‌رفت از آن‌ها، فصلنامه مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی (مطالعات راهبردی جهانی‌شدن) مرکز بررسیهای استراتژیک ریاست جمهوری، دوره 9، شماره 30.
29. مینایی، حسین و هادی‌نژاد، فرهاد (1397) روند پژوهی تهدیدهای آمریکا علیه ایران، فصلنامه آینده‌پژوهی دفاعی، سال سوم، شماره 8.
30. نادری‌نسب، پرویز (1389) چالشهای روابط ایران و عربستان در منطقه، فصلنامه سیاست، دوره 40، شماره 1.
31. نعیمی ارفع، بهمن، (1370)، مبانی رفتاری شورای همکاری خلیج‌فارس در قبال جمهوری اسلامی ایران، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
32. نظری زاده فرهاد، میرشاه ولایتی فرزانه (1390) پویش محیطی،دیده‌بانی و رصد محیط بیرونی سازمان، تهران، موسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی.
33. نوروزی محسن، امیری مقدم، رضا، فیاضی داوود و امینی سید جواد (1398) سناریوهای تهدیدات امنیتی عربستان علیه جمهوری اسلامی ایران در افق 1404، تهران، فصلنامه امنیت ملی، سال 9، شماره 2.
34. نوروزی، محسن، امینی سید جواد و مبینی دهکردی عبدالله (1398) آینده‌پژوهی مدیریت تهدیدات امنیتی عربستان در منطقه غرب آسیا؛ کنشگران و عوامل شتاب زا، فصلنامه مطالعات مدیریت راهبردی دفاع ملی، سال سوم، شماره 9.
35. نوروزی، محسن، امینی سید جواد، سلیمی حسین و مبینی عبدالله (1398) کاربست روش‌های آینده‌پژوهی در مطالعات امنیتی؛ استفاده از روش GBN، فصلنامه علمی امنیت ملی، سال دهم، شماره سی و پنجم.
ب. منابع انگلیسی
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 3,481 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 655 |
||