دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
سامانه رتبه بندی نشریات علمی
سامانه همایش ها
سامانه جامع رسانه‌های کشور
پایگاه استنادی علوم جهان اسلام
مرکز ملی شاپا

 آمار

تعداد نشریات18
تعداد شماره‌ها436
تعداد مقالات3,008
تعداد مشاهده مقاله2,197,477
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,900,023
مجتهدی, آرزو, خرمشاد, محمد باقر. (1401). مفهوم «مصلحت» در حکومت علوی (بر اساس مطالعه موردی معاهده صفین). سامانه مدیریت نشریات علمی, 12(49 (زمستان 1401)), 165-137.
آرزو مجتهدی; محمد باقر خرمشاد. "مفهوم «مصلحت» در حکومت علوی (بر اساس مطالعه موردی معاهده صفین)". سامانه مدیریت نشریات علمی, 12, 49 (زمستان 1401), 1401, 165-137.
مجتهدی, آرزو, خرمشاد, محمد باقر. (1401). 'مفهوم «مصلحت» در حکومت علوی (بر اساس مطالعه موردی معاهده صفین)', سامانه مدیریت نشریات علمی, 12(49 (زمستان 1401)), pp. 165-137.
مجتهدی, آرزو, خرمشاد, محمد باقر. مفهوم «مصلحت» در حکومت علوی (بر اساس مطالعه موردی معاهده صفین). سامانه مدیریت نشریات علمی, 1401; 12(49 (زمستان 1401)): 165-137.

مفهوم «مصلحت» در حکومت علوی (بر اساس مطالعه موردی معاهده صفین)

مطالعات بین‌ رشته‌ای دانش راهبردی
دوره 12، 49 (زمستان 1401)، دی 1401، صفحه 165-137    اصل مقاله (1.04 M)
نوع مقاله: پژوهشی
نویسندگان
آرزو مجتهدی* 1؛ محمد باقر خرمشاد2
1دانش آموخته
2هیات علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی
چکیده
مفهوم «مصلحت» به‌عنوان یک قاعده مهم تصمیم‌ساز، با ابهاماتی در جمهوری اسلامی مواجه و نیازمند یک تحلیل درست و ارائه یک تعریف مشخص برای الگو گرفتن در حکومت است؛ رهبر انقلاب اسلامی فرمودند: قضاوت انسان برای تصمیم و عمل بر پایه این تحلیل‌ها صورت می‌پذیرد و اصل مهم در تحلیل یک مفهوم، صحیح اندیشیدن در مورد آن است؛ از این رو تحلیل مفهوم «مصلحت»می تواند با استفاده از اندیشه درست در مبانی دینی برای تصمیمات یک حکومت مردم‌سالار دینی انجام شود. معاهده صفین به‌عنوان یک تصمیم مصلحتی در حکومت علوی با کمک هرمنوتیک شلایرماخر که یک روش تحلیلی از وقایع است، برای پاسخ به ابهامات مطرح‌شده در تعریف «مصلحت» با این پرسش که :مفهوم مصلحت در واقعه مهم معاهده حضرت علی (ع) با معاویه چگونه تعریف‌ و صورت‌بندی شده است؟ مورد تحلیل قرار گرفت. از قرار دادن داده‌های گردآوری‌شده به شیوه اسنادی- آرشیوی در قالب ۹ مؤلفه هرمنوتیکی این نتیجه به دست آمد: مصلحت امری است که در جهت تأمین اهداف والای اسلام یعنی برقراری عدالت، با توجه به اوضاع‌واحوال اجتماعی وقت، حکومت را یاری نموده و منفعتی بلندمدت را به همراه داشته باشد. این مفهوم به‌گونه‌ای صورت‌بندی شده که یک راهکار موقت در بزنگاه‌ها برای حفظ اصول اسلامی و حاکمیت اسلام که همان عدالت است در محدوده احکام قران و سنت ائمه باشد، به‌طوری‌که هیچ اصلی به تعطیلی کشیده نشود و نهایتاً خیر، پیروزی و عزت مسلمین را در بر داشته باشد.
کلیدواژه‌ها
مصلحت؛ حکومت علوی؛ معاهده صفین؛ هرمنوتیک؛ شلایرماخر
مراجع
منابع و مآخذ

  • قران مجید، ترجمه: الهی قمشه‌ای.
  • نهج‌البلاغه (۱۳94)، ترجمه: دشتی، محمد. تهران، انتشارات مرکز طبع و نشر قران.
  • آشتیانی، محمدرضا (1379)، شرح نهج‌البلاغه، اصفهان، ناشر دیجیتالی قائمیه.
  • آلوسی، محمود (بی تا)، روح المعانی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
  • ابن تیمیه، احمد (1426 ق)، مجموع الفتاوی، بی جا، دار الوفاء.
  • ابن عثم کوفی (۱۳۸۱)، جنگ‌های امام علی (ع) در پنج سال حکومت، ترجمه: روحانی، احمد. قم، نوای قلم.
  • ابن کثیر، اسماعیل بن عمر (بی‌تا)، البدایه و النهایه، بیروت، دارالفکر.
  • ابن منظور (1996 م)، لسان العرب، بیروت، دار احیاء التراث العربى و مؤسسة التاریخ العربى.
  • احمدی راد، محمدحسن (06/11/1388)، غرب مدرن، غرب بی‌دینی، صفحه اندیشه روزنامه رسالت، ص 17.
  • احمدی ندوشن، محمدرضا (مهر 1381)، «شبهات قاسطین در فتنه صفین»، مجله معرفت، شماره 58، صص 98- 103.
  • اسلامی، سید حسن (1378)، امام خمینی و حکومت اسلامی: فلسفه سیاسی، ج 2، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س).
  • افتخاری، اصغر (۱۳۸۴)، مصلحت و سیاست؛ رویکردی اسلامی، تهران، انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
  • افتخاری، اصغر. محمدی سیرت، حسین (بهار و تابستان ۱۳۹۲)، ««صلح» و «سلم» در قرآن کریم»، دو فصلنامه قرآن و حدیث، سال ششم، شماره ۲، صص 53- 78.
  • الهامی نیا، علی‌اصغر (پاییز ۱۳۸۰)، «احکام اولیه، ثانویه و حکومتی»، مربیان، شماره ۳، صص 118- 130.
  • امینی، عبدالحسین (۱۳۸۸)، گزیده‌ای جامع از الغدیر، ترجمه: شفیعی شاهرودی، محمدحسن، قم، میراث نبوت، چاپ سوم.
  • بستانی، محمد (۱۳۷۵)، استراتژی نظامی امام علی (ع)، ترجمه: علی‌اکبری، حسن، مرکز اطلاع‌رسانی غدیر.
  • بشیریه، حسین (۱۳۸۱)، آموزش دانش سیاسی، تهران، موسسه نگاه معاصر، چاپ دوم.
  • بیات، محمدحسین؛ نوری همدانی، محمدابراهیم (زمستان ۱۳۹۳)، «واقعه غدیر خم و عوامل تغییر مسیر اصلی آن با تکیه‌بر آیات و روایات»، سراج منیر، سال پنجم، شماره ۱۷، صص 33- 58.
  • بیهقی، احمد(1401 ق)، الاعتقاد والهدایة، بیروت، دار الآفاق الجدیدة.
  • جعفری، محمدتقی (۱۳۹۳)، حکمت اصول سیاسی اسلام، تهران، موسسه نشر آثار علامه جعفری، چاپ پنجم.
  • جعفریان، رسول (۱۳۹۴)، تاریخ سیاسی اسلام (۲) تاریخ خلفا، قم، انتشارات دلیل ما، چاپ دوازدهم.
  • جعفریان، رسول (۱۳۹۳)، حیات فکری- سیاسی امامان شیعه (ع)، تهران، نشر علم، چاپ سوم.
  • جوادی آملی، عبدالله (1380)، انتظار بشر از دین، قم، مرکز نشر اسرا.
  • جوادی آملی، عبدالله (۱۳۷۹)، ولایت‌فقیه، قم، اسرا، چاپ دوم.
  • حاجی خانی، علی. جلیلیان، سعید (پاییز 1397)، «روش مقابله با جدایی‌طلبان در نهج‌البلاغه با محوریت رویکرد تقابلی امام علی (ع) با اقدامات معاویه»، پژوهشنامه نهج البلاغه، شماره 23، صص 39- 58.
  • حسینی شاه عبدالعظیمی، حسین (1363)، تفسیر اثنی عشری، تهران: انتشارات میقات، چاپ اول.
  • حقیقت، سید صادق (زمستان 1394)، «نقش مصلحت در حکومت اسلامی از دیدگاه امام خمینی»، فصلنامه اندیشه سیاسی در اسلام، شماره 6، صص 89- 106.
  • خامنه‌ای، سید علی (15/07/1394)، بیانات در دیدار فرماندهان و کارکنان نیروی دریایی سپاه پاسداران.
  • خامنه‌ای، سید علی (15/08/1383)، خطبه‌های نماز جمعه تهران.
  • خامنه‌ای، سید علی (30/07/1381)، بیانات در دیدار اقشار مختلف مردم به مناسبت عید نیمه‌شعبان.
  • خامنه‌ای، سید علی (۱۳۹۷)، انسان ۲۵۰ ساله، تهران، موسسه ایمان جهادی، چاپ هفتاد و سوم.
  • خزائی، احمدرضا (زمستان ۱۳۹۳)، «دیپلماسی پیامبر (ص) و ابزارهای توسعه روابط بین‌الملل با سایر دولت‌ها»، پژوهشنامه روابط بین‌الملل، دوره هفتم، شماره ۲۸، صص 103- 132.
  • خلیلی، مصطفی (مرداد ۱۳۸۴)، «عدالت و حکومت از دیدگاه علی (علیه‌السلام)»، رواق اندیشه، شماره ۴۴، صص 124- 138.
  • داعی نژاد، محمدعلی (زمستان 1379)، «امام علی (ع) و اصول برخورد با دشمنان»، مجله حکومت اسلامی، سال پنجم، شماره 4، ص 387.
  • داوودی، سعید؛ رستم نژاد، مهدی (۱۳۸۷)، عاشورا؛ ریشه‌ها، انگیزه‌ها و رویدادها و پیامدها، قم، انتشارات امام علی بن ابی‌طالب، چاپ پنجم.
  • دفتر حفظ و نشر حضرت آیت‌الله خامنه‌ای (1393)، روش تحلیل سیاسی، تهران، انتشارات انقلاب اسلامی، چاپ چهارم.
  • رباط جزی، مجید (پاییز و زمستان 1387)، «تشیع عبدالله بن عباس از منظر مناظرات او (1) و(2)»، تاریخ اسلام در آینه پژوهش، شماره 19، 20.
  • رستمیان، محمدعلی (زمستان 1379)، «وظایف و مسئولیت‌های حاکم در نگاه علی(ع)» فقه و اصول حکومت اسلامی، شماره 18، صص 98.
  • رفیعی، محسن. شریفی، معصومه (پاییز 1391)، «مرجعیت علمی اهل‌بیت با تأکید بر حجیت سنت ایشان»، فصلنامه علمی- پژوهشی اندیشه نوین دینی، شماره 30، صص 155- 176.
  • رهبر، مهدی(بهار ۱۳۸۲)،«مقایسه جایگاه مصلحت در فقه امامیه و اهل سنت»، فصلنامه پژوهشی دانشگاه امام صادق (ع)، شماره ۱۷.
  • سبحانی تبریزی، جعفر (خرداد 1366)، «سرگذشت صفین»، مکتب اسلام، سال 27، شماره 1، صص 20- 26.
  • سبحانی تبریزی، جعفر (مهر 1366)، «سرگذشت صفین»، مکتب اسلام، سال 27، شماره 5، صص 20- 15.
  • سبحانی تبریزی، جعفر (مهر 1364)، «علل شکست نماینده امام در شام»، مکتب اسلام، سال 25، شماره 7، صص 14- 18.
  • سبحانی، جعفر (۱۳۶۷)، مبانی حکومت اسلامی، ترجمه: موحد، ابوالفضل، اصفهان، انتشارات امیر المومنین.
  • سروش محلاتی، محمد (پاییز ۱۳۷۵)، «نصیحه ائمه المسلمین»، حکومت اسلامی، شماره 1، صص 135- 189.
  • شری، محمدجواد (۱۳۷3)، امیرالمؤمنین (ع) اسوه وحدت، ترجمه: عطایی، محمدرضا، مشهد، آستان قدس رضوی.
  • شهیدی، سید جعفر (1393)، تاریخ تحلیلی صدر اسلام از آغاز تا نیمه سده نخست، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ هشتم.
  • شیخ مفید (1389)، الارشاد فی معرفه حجج الله علی العباد، ترجمه: رسولی محلاتی، سید هاشم، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
  • صادقی، ابراهیم (۱۶/۰۶/۱۳۹۲)، ضرورت فهم مصلحت چیست؟، پایگاه تحلیلی برهان.
  • صدر، محمدباقر (۱۳۸۹ق)، اقتصادنا، بیروت، دارالفکر، چاپ سوم.
  • صرامی، سیف‌الله (پاییز ۱۳۷۳)، «احکام حکومتی و مصلحت»، راهبرد، شماره ۴، صص 63- 92.
  • طبری، محمد بن جریر (۱۳۷۵)، تاریخ طبری، ترجمه: پاینده، ابوالقاسم. چاپ پنجم، تهران، اساطیر.
  • طبری کیاهراسی، ابوالحسن (1405 ق)، احکام القرآن، بیروت، دار الکتب العلمیه.
  • طیب، سید عبدالحسین (1378)، اطیب البیان فی تفسیر القرآن‌، تهران: انتشارات اسلام‌، چاپ دوم‌.
  • عسکری، سید مرتضی (1392)، نقش ائمه در احیای دین، تهران، جلد دوم، انتشارات منیر، چاپ پنجم.
  • علیخانی،علی‌اکبر(بهار ۱۳۸۰)،«جایگاه دشمنان و مخالفان در نگرش سیاسی امام علی(ع)»،روش‌شناسی علوم انسانی، شماره 26، صص 46-63.
  • عین القضاه، علی‌اصغر (۱۳۸۸)، امام علی (ع) عقلانیت و حکومت، قم، انتشارات پرتو خورشید.
  • عیوضی، محمدرحیم (زمستان ۱۳۸۶)، «علی و چالش‌های عصر خلافت»، قبسات، شماره ۴۶، صص 171- 188.
  • فاضل میبدی، محمدتقی (زمستان 1376)، «شریعت و مصلحت»، نامه مفید، شماره 12، صص 19- 34.
  • فلاح زاده، احمد (پاییز ۱۳۹۴)، «درآمدی بر سنت سازی امویان؛ مطالعه روندی- فرایندی روزه عاشورا بر مبنای نظریه پخش»، تاریخ اسلام، سال شانزدهم، شماره ۳، صص 71- 108.
  • فیض الاسلام، سید علی‌نقی (1379)، ترجمه و شرح نهج‌البلاغه، تهران، مؤسسه نشر تألیفات فیض الاسلام، چاپ پنجم.
  • قرضاوی، یوسف (2006م)، تاریخنا المفتری علیه، قاهره، دار الشرق، چاپ دوم.
  • کلانتری، علی‌اکبر (تابستان 1382)، مصلحت در فقه شیعه و پاسخ به شبهات روشنفکری»، مجله فقه، سال دهم، شماره 36، صص 29-43.
  • مادلونگ، ویلفرد (۱۳۷۷)، جانشینی حضرت محمد(ص)، ترجمه: نمایی، احمد و دیگران، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
  • مجلسی، محمدباقر(۱۳۸۸)، تحفه آثار(تلخیص و ترجمه بحارالانوار)، به کوشش موسسه الضحی، تهران، نیستان.
  • محقق داماد، مصطفی (بهار 1380)، امام علی (ع) و حقوق بشر، کتاب نقد، شماره 18، صص 150- 193.
  • محمد خالد، خالد (1424ق)، خلفاء الرسول، حجاز، دارالمقطم، چاپ اول.
  • مصباح یزدی، محمدتقی(1391)، پرسش‌ها و پاسخ‌ها، قم، انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى(قدس سره).
  • مطهری، مرتضی (۱۳78)، مجموعه آثار، جلد 16، سیری در نهج‌البلاغه، قم، صدرا.
  • مطهری، مرتضی (۱۳۶۷)، پیرامون جمهوری اسلامی، تهران، صدرا، چاپ چهارم.
  • مطهری، مرتضی (۱۳۹۳)، اسلام و نیازهای زمان، ج۲، تهران، انتشارات صدرا، چاپ سی و یکم.
  • مطهری، مرتضی (۱۳۹۳)، مسئله شناخت، تهران، انتشارات صدرا، چاپ سی و دوم.
  • مکارم شیرازی ، ناصر و جمعی از فضلا (1386)، برگزیده تفسیر نمونه، تنظیم: بابایی، احمد علی، تهران: دارالکتب اسلامیه.
  • مکارم شیرازی، ناصر (1375)، پیام امام شرح تازه نهج‌البلاغه و جامعی بر نهج‌البلاغه، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
  • مکارم شیرازی، ناصر(1398)، عهدنامه امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام به مالک اشتر نخعی، اصفهان، قائمیه.
  • ملکی اصفهانی، مجتبی (1393)، فرهنگ اصطلاحات اصول، قم، جامعه الاصول العالمیه، چاپ دوم.
  • منقری، ابن مزاحم (۱۳۷۰)، پیکار صفین، ترجمه: اتابکی، پرویز، تهران، سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، چاپ دوم.
  • مهدی زاده، مهدی (پاییز و زمستان 1381)، «حکمیت در دوران نخست اسلامی»، پژوهشنامه حقوق اسلامی، شماره 8 و 9، صص 42- 55.
  • میر معزی، سید حسین (09/08/1397)، تفاوت پیشرفت اسلامی با غربی، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  • میر موسوی، علی (۱۳۹۲)، اسلام، سنت، دولت مدرن (نوسازی دولت و تحول در اندیشه سیاسی معاصر شیعه)، تهران، نشر نی، چاپ سوم.
  • نووی، یحیی (1392)، شرح النووی علی صحیح مسلم، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
  • نیکزاد، عباس (پاییز 1385)، «جایگاه مصلحت در بستر قانون‌گذاری حکومت اسلامی»، کتاب زنان، سال نهم، شماره 33، صص 130-161.
  • نیکویی، علیرضا (پاییز ۱۳۸۶)، «دور هرمنوتیکی و نقش آن در مطالعات ادبی، فهم و نقد متون»، مجله ادب پژوهی، شماره ۳، صص 39- 60.
  • هاشمی شاهرودی، محمود (1382)، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل‌بیت علیهم‌السلام، قم، مرکز پژوهش‌های فارسی الغدیر.
  • یعقوبی، احمد بن اسحاق (۱۳۸۲)، تاریخ یعقوبی، ترجمه: آیتی، محمدابراهیم، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ نهم.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 678
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 528