دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
سامانه رتبه بندی نشریات علمی
سامانه همایش ها
سامانه جامع رسانه‌های کشور
پایگاه استنادی علوم جهان اسلام
مرکز ملی شاپا

 آمار

تعداد نشریات18
تعداد شماره‌ها424
تعداد مقالات2,903
تعداد مشاهده مقاله2,031,496
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,800,875
حسن‌پور, محمد, پروین, خیراله. (1403). مدیریت نظام تقنینی کشور؛ نظارت پسینی اساسی و شرعی شورای نگهبان بر قوا نین. سامانه مدیریت نشریات علمی, 8(32), 7-30.
محمد حسن‌پور; خیراله پروین. "مدیریت نظام تقنینی کشور؛ نظارت پسینی اساسی و شرعی شورای نگهبان بر قوا نین". سامانه مدیریت نشریات علمی, 8, 32, 1403, 7-30.
حسن‌پور, محمد, پروین, خیراله. (1403). 'مدیریت نظام تقنینی کشور؛ نظارت پسینی اساسی و شرعی شورای نگهبان بر قوا نین', سامانه مدیریت نشریات علمی, 8(32), pp. 7-30.
حسن‌پور, محمد, پروین, خیراله. مدیریت نظام تقنینی کشور؛ نظارت پسینی اساسی و شرعی شورای نگهبان بر قوا نین. سامانه مدیریت نشریات علمی, 1403; 8(32): 7-30.

مدیریت نظام تقنینی کشور؛ نظارت پسینی اساسی و شرعی شورای نگهبان بر قوا نین

مطالعات مدیریت راهبردی دفاع ملی
دوره 8، شماره 32، اسفند 1403، صفحه 7-30    اصل مقاله (440.77 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
نویسندگان
محمد حسن‌پور* 1؛ خیراله پروین2
1. عضو هیأت علمی دانشگاه جامع امام حسین (علیه‌السلام)، نویسنده مسئول؛ رایانامه: hr.mohammad@ymail.com
2عضو هیأت علمی دانشگاه تهران
چکیده
مدیریت نظام قانون‌گذاری در هر جامعه­ای از جمله فرائض مهم حقوقی و سیاسی و رسالت­های مهم حاکمیت است. مبتنی بر اصل سلسله‌مراتب هنجاری به‌عنوان یکی از اصول طراحی نظام مدیریت قانون‌گذاری کشور، نظارت بر قوانین بر مبنای دو شاخص مطابقت با موازین شرعی و قانون اساسی پیش­بینی شده است. نظارت پیشینی شرعی و اساسی بر قوانین در اصول قانون اساسی تصریح شده است. لیکن در خصوص امکان نظارت پسینی شرعی و اساسی برقوانین، در نظام حقوقی ایران وحدت‌نظر وجود ندارد. با توجه به اهمیت این موضوع در این مقاله به شیوه تحلیلی توصیفی و با استفاده از منابع کتابخانه­ای و استناد به قوانین و مقررات، مسئله فوق مورد بررسی قرار گرفت. تحقیقات انجام شده نشان داد که  بر اساس اصل 4 قانون اساسی نظارت پسینی شرعی فقهای شورای نگهبان بر قوانین لازم الاجرا ( اعم از قوانین مصوب قبل و بعد از انقلاب) در ایران شناسایی شده است؛ لیکن برای تامین امنیت حقوقی شهروندان و جلوگیری از تزلزل قوانین و... نتیجه‌گیری شد که این موضوع با اجماع فقهای شورای نگهبان امکان­پذیر است. در خصوص نظارت پسینی اساسی برخی نویسندگان مبتنی بر این استدلال که قانون اساسی خود از مصادیق موازین اسلامی به‌شمار می‌آید، نظارت پسینی اساسی بر قوانین را شناسایی کرده­اند، اما بررسی­های انجام گرفته نشان داد که این موضوع در نظام حقوقی ایران فاقد مبنای قانونی بوده و قابل اعمال نیست.
کلیدواژه‌ها
مدیریت نظام قانون‌گذاری؛ شورای نگهبان؛ نظارت پسینی بر قوانین؛ امنیت حقوقی
مراجع
الف) منابع فارسی

  • ابریشمی راد، محمدامین (1399). تحلیل حقوقی و فقهی نظرات شورای نگهبان و رویه دیوان عدالت اداری در زمینه تسری اثر ابطال مصوبات به زمان تصویب مقررات، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، سال 12، شماره23.
  • امامی، محمد و سلیمانی، مهستی (1392). ضوابط تشخیص دعاوی قابل طرح در دیوان عدالت اداری، مجله حقوقی دادگستری، دوره 77، شماره 82.
  • انصاری، باقر (1386). تنقیح قوانین و مقررات: تدبیری برای مبارزه با ابهام حقوقی، فصلنامه اطلاع‌رسانی حقوقی، شماره 11.
  • آگاه، وحید (101). نسبت فقهای شورای نگهبان و دیوان عدالت اداری: درنگی بر رویه 40 ساله اعلام مغایرت مقررات با شرع، مجله حقوق اداری، شماره 31.
  • جباری آسا، علی (1395). الگوی مطلوب رفع نقایص سازوکار دادرسی اساسی در ایران، با تاکید کارکردهای شورای نگهبان و دیوان عدالت اداری، مجله حقوق بشر و شهروندی، شماره 2.
  • جلالی، محمد و سعیدی روشن، حمیده (1394). نقض دیوان دیوان عدالت اداری در صیانت از قانون اساسی در گستره مقررات دولتی، انتشارات جنگل.
  • جلیلوند، محمدشهاب و گرجی ازندریانی، علی اکبر (1399). نظارت نهاد پاسدار قانون اساسی بر شفافیت قوانین مطالعه تطبیقی شورای نگهبان ایران و دادگاه قانون اساسی فدرال آلمان، فصلنامه مطالعات حقوق عمومی، دوره 50، شماره 4.
  • حسینی بهشتی، سید محمد (1380). جاودانه تاریخ: آشنایی با افکار و اندیشه­های شهید بهشتی، تهران، انتشارات روزنامه جمهوری اسلامی ایران.
  • خامنه­ای، سید محمد (1369). اصل چهارم قانون اساسی، مجله کانون وکلا، شماره 152 و 153.
  • درویشوند، ابوالفضل و راجی، سید محمد هادی (1390). تحلیلی بر نظارت بر قوانین و مقررت در نظام جمهوری اسلامی ایران، مجله حکومت اسلامی، سال شانزدهم، شماره 61.
  • راسخ، محمد (1385). ویژگی­های ذاتی و عرضی قانون، مجلس و پژوهش، سال سیزدهم، شماره 51.
  • عمید زنجانی، عباسعلی و موسی­زاده، ابراهیم (1389). نظارت بر اعمال حکومت و عدالت اداری، تهران، دانشگاه تهران.
  • فراهانی، محمدعلی و همکاران (). آثار حقوقی نظارت فقهای شورای نگهبان بر اطلاق و عموم قوانین و مقررات در نظام قضایی و دادگستری ایران، مجله حقوقی دادگستری، دوره 86، 118.
  • فراهانی، محمدعلی و حاجی علی خمسه، مرتضی (1399). سازکار مطلوب نظارت شرعی فقهای شورای نگهبان بر مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی، مجله حقوقی دادگستری، سال نهم، شماره 30.
  • فلاح زاده، علی محمد و درویش متولی، میثم (1392). نظارت شورای نگهبان بر قوانین مصوب پیش از انقلاب و شورای انقلاب، فصلنامه دانش حقوق عمومی، سال دوم، شماره 5.
  • کاتوزیان، ناصر (1387). گامی به سوی عدالت، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول.
  • کدخدایی، عباسعلی و ویژه، محمدرضا (1388). شورای نگهبان و دعاوی مربوط به ابطال تصمیمات دولتی خلاف قانون اساسی، مندرج در مجموعه مقالات همایش دیوان عدالت اداری، دانشگاه آزاد اسلامی، چاپ اول.
  • گرجی ازندریانی، علی اکبر و جلیلوند، محمدشهاب (1396). نظارت بر کیفیت قوانین در رویه شورای نگهبان، فصلنامه دانش حقوق عمومی، شماره 18.
  • منصوریان، ناصرعلی و آگاه، وحید (1390). جایگاه قوانین آزمایشی در حقوق عمومی ایران، مجله تحقیقات حقوقی، شماره 55.
  • موسی زاده، ابراهیم (1389). تحلیل فرجام شناختی از اصل چهارم قانون اساسی، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی، دوره 40، شماره 2.
  • موسی زاده، ابراهیم (1388). ضمانت اجرای مغفول در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، آموزه­های حقوق کیفری، شماره 12.
  • میرزایی، اقبالعلی (1390). قانون متروک: مبانی، مفهوم و مصادیق، مجله حقوقی دادگستری، سال 75، شماره 74.
  • واعظی، سید مجتبی (1388). نقش دیوان عدالت اداری در دادرسی شرعی مقررات اداری، فصلنامه مطالعات حقوقی، سال اول، شماره 3.
  • ویژه، محمدرضا (1390). امنیت حقوقی به مثابه شرط تحقق امنیت قضایی، فصلنامه راهبرد، شماره 58.
  • ویژه، محمدرضا (). کلیات حقوق اساسی، تهران، انتشارات سمت.
  • هاشمی، سیدمحمد (1381). حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران: حاکمیت و نهادهای سیاسی، تهران، نشر میزان، چاپ ششم.
 

COPYRIGHT

S2024 by the authors. Published by The National Defense University. This article is an open-access article distributed under the terms and conditions of the Creative Commons Attribution 4.0 International (CC BY 4.0) https://creativecommons.org/licenses/by/4.0

Top of Form

 

Bottom of Form

Top of Form

Bottom of Form

 

 

الف) منابع فارسی

  • ابریشمی راد، محمدامین (1399). تحلیل حقوقی و فقهی نظرات شورای نگهبان و رویه دیوان عدالت اداری در زمینه تسری اثر ابطال مصوبات به زمان تصویب مقررات، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، سال 12، شماره23.
  • امامی، محمد و سلیمانی، مهستی (1392). ضوابط تشخیص دعاوی قابل طرح در دیوان عدالت اداری، مجله حقوقی دادگستری، دوره 77، شماره 82.
  • انصاری، باقر (1386). تنقیح قوانین و مقررات: تدبیری برای مبارزه با ابهام حقوقی، فصلنامه اطلاع‌رسانی حقوقی، شماره 11.
  • آگاه، وحید (101). نسبت فقهای شورای نگهبان و دیوان عدالت اداری: درنگی بر رویه 40 ساله اعلام مغایرت مقررات با شرع، مجله حقوق اداری، شماره 31.
  • جباری آسا، علی (1395). الگوی مطلوب رفع نقایص سازوکار دادرسی اساسی در ایران، با تاکید کارکردهای شورای نگهبان و دیوان عدالت اداری، مجله حقوق بشر و شهروندی، شماره 2.
  • جلالی، محمد و سعیدی روشن، حمیده (1394). نقض دیوان دیوان عدالت اداری در صیانت از قانون اساسی در گستره مقررات دولتی، انتشارات جنگل.
  • جلیلوند، محمدشهاب و گرجی ازندریانی، علی اکبر (1399). نظارت نهاد پاسدار قانون اساسی بر شفافیت قوانین مطالعه تطبیقی شورای نگهبان ایران و دادگاه قانون اساسی فدرال آلمان، فصلنامه مطالعات حقوق عمومی، دوره 50، شماره 4.
  • حسینی بهشتی، سید محمد (1380). جاودانه تاریخ: آشنایی با افکار و اندیشه­های شهید بهشتی، تهران، انتشارات روزنامه جمهوری اسلامی ایران.
  • خامنه­ای، سید محمد (1369). اصل چهارم قانون اساسی، مجله کانون وکلا، شماره 152 و 153.
  • درویشوند، ابوالفضل و راجی، سید محمد هادی (1390). تحلیلی بر نظارت بر قوانین و مقررت در نظام جمهوری اسلامی ایران، مجله حکومت اسلامی، سال شانزدهم، شماره 61.
  • راسخ، محمد (1385). ویژگی­های ذاتی و عرضی قانون، مجلس و پژوهش، سال سیزدهم، شماره 51.
  • عمید زنجانی، عباسعلی و موسی­زاده، ابراهیم (1389). نظارت بر اعمال حکومت و عدالت اداری، تهران، دانشگاه تهران.
  • فراهانی، محمدعلی و همکاران (). آثار حقوقی نظارت فقهای شورای نگهبان بر اطلاق و عموم قوانین و مقررات در نظام قضایی و دادگستری ایران، مجله حقوقی دادگستری، دوره 86، 118.
  • فراهانی، محمدعلی و حاجی علی خمسه، مرتضی (1399). سازکار مطلوب نظارت شرعی فقهای شورای نگهبان بر مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی، مجله حقوقی دادگستری، سال نهم، شماره 30.
  • فلاح زاده، علی محمد و درویش متولی، میثم (1392). نظارت شورای نگهبان بر قوانین مصوب پیش از انقلاب و شورای انقلاب، فصلنامه دانش حقوق عمومی، سال دوم، شماره 5.
  • کاتوزیان، ناصر (1387). گامی به سوی عدالت، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول.
  • کدخدایی، عباسعلی و ویژه، محمدرضا (1388). شورای نگهبان و دعاوی مربوط به ابطال تصمیمات دولتی خلاف قانون اساسی، مندرج در مجموعه مقالات همایش دیوان عدالت اداری، دانشگاه آزاد اسلامی، چاپ اول.
  • گرجی ازندریانی، علی اکبر و جلیلوند، محمدشهاب (1396). نظارت بر کیفیت قوانین در رویه شورای نگهبان، فصلنامه دانش حقوق عمومی، شماره 18.
  • منصوریان، ناصرعلی و آگاه، وحید (1390). جایگاه قوانین آزمایشی در حقوق عمومی ایران، مجله تحقیقات حقوقی، شماره 55.
  • موسی زاده، ابراهیم (1389). تحلیل فرجام شناختی از اصل چهارم قانون اساسی، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی، دوره 40، شماره 2.
  • موسی زاده، ابراهیم (1388). ضمانت اجرای مغفول در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، آموزه­های حقوق کیفری، شماره 12.
  • میرزایی، اقبالعلی (1390). قانون متروک: مبانی، مفهوم و مصادیق، مجله حقوقی دادگستری، سال 75، شماره 74.
  • واعظی، سید مجتبی (1388). نقش دیوان عدالت اداری در دادرسی شرعی مقررات اداری، فصلنامه مطالعات حقوقی، سال اول، شماره 3.
  • ویژه، محمدرضا (1390). امنیت حقوقی به مثابه شرط تحقق امنیت قضایی، فصلنامه راهبرد، شماره 58.
  • ویژه، محمدرضا (). کلیات حقوق اساسی، تهران، انتشارات سمت.
  • هاشمی، سیدمحمد (1381). حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران: حاکمیت و نهادهای سیاسی، تهران، نشر میزان، چاپ ششم.
 

COPYRIGHT

S2024 by the authors. Published by The National Defense University. This article is an open-access article distributed under the terms and conditions of the Creative Commons Attribution 4.0 International (CC BY 4.0) https://creativecommons.org/licenses/by/4.0

Top of Form

 

Bottom of Form

Top of Form

Bottom of Form

 

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 137
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 121