آمار
| تعداد نشریات | 18 |
| تعداد شماره‌ها | 455 |
| تعداد مقالات | 3,144 |
| تعداد مشاهده مقاله | 2,648,632 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,178,491 |
الگوی حکمرانی نبوی مبتنی بر نظام نهادی اجتماعی | ||
| فصلنامه علمی حکمرانی متعالی | ||
| دوره 6، شماره 1 - شماره پیاپی 21، مرداد 1404، صفحه 31-52 اصل مقاله (892.41 K) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| نویسندگان | ||
| هاشم اسدی* 1؛ ابوالفضل خوش منش2 | ||
| 1دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
| 2دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| حکمرانی به مجموعه‌ای از قوانین، قواعد، فرایندها و سازوکارهایی اطلاق می‌شود که از طریق آن‌ها روابط اجتماعی مدیریت و سامان‌دهی می‌شود. نهادهای اجتماعی به‌عنوان ساختارهای پایداری، که از عقاید، باورها، ارزش‌ها و هنجارهای اجتماعی شکل گرفته است، نقشی اساسی در هدایت و تنظیم تعاملات اجتماعی دارند. این پژوهش به بررسی الگوی حکمرانی نبوی مبتنی بر نظام نهادی می‌پردازد. فرضیه پژوهش آن است که هرگاه آموزه‌های قرآن کریم مطابق سنت نبوی، با پذیرش حداکثری امت اسلامی، به مرحله اجرا در آید، مجموعه‌ای از نهادهای اجتماعی مبتنی بر آن آموزه ها شکل خواهد گرفت و حکمرانی اسلامی در قالب ارتباط شبکه ای میان آن نهادها برقرار می شود. این پژوهش پس از واکاوی مفاهیم «حکمرانی» و «نهاد»، با رویکردی تاریخی ـ اجتماعی، به تحلیل الگوی حکمرانی اسلامی در دوران حیات پیامبر اکرم(ص) می‌پردازد. یافته های پژوهش نشان میدهد که پیامبر اکرم(ص) با ترویج سنت‌های اجتماعی اسلام به ایجاد یا ترمیم نهادهایی مانند نهاد خانواده، تعلیم و تزکیه، مسجد، جهاد، وقف و انفاق، امر به معروف و نهی از منکر، نماز جمعه و حج و نهادهای دیگری پرداختند که همگی تحت مدیریت الهی نهاد امامت، رفتار و تعاملات اجتماعی را به‌سوی تحقق حیات طیبه و سعادت دنیوی و اخروی هدایت می‌کند و حکمرانی اسلامی، متکی بر قوانین و قواعد الهی، به‌صورت فرایندها و سازوکارهایی در تعامل و ارتباط میان نهادهای متعالی تشکیل می شود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| حکمرانی اسلامی؛ حکمرانی قرآنی؛ نهاد اجتماعی؛ نظام نهادی؛ سنت‌های اجتماعی | ||
| مراجع | ||
|
امام خمینی، روح‌الله (1378). صحیفه امام، تهران: مؤسسه تنظیم و نشرآثار امام خمینی(ره).
ابن فارس، احمد بن فارس (1404ق). معجم مقاییس اللغة، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
ابن منظور، محمد بن مکرّم (1414ق). لسان العرب، چاپ سوم، بیروت: دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع ـ دار صادر.
بشیری، عباس و شقاقی شهری، وحید (1390). حکمرانی خوب، فساد و رشد اقتصادی (رویکردی اقتصادی به مقوله حکمرانی خوب)، بررسی‌های بازرگانی، 8(48): 69-81.
پاک‌‌نیا، عبدالکریم (1385). ویژگی‌های پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله، قم: نسیم کوثر.
پنجی، غلامحسن (1381). نقش فرهنگ و ارزش‌ها در اقتدار ملی، مطالعات دفاعی استراتژیک، (13 و 14): 123-134.
جمیلی، رشید (1972م). تاریخ العرب فی الجاهلیه و عصر الدعوة الاسلامیه، بیروت: ناشر نامشخص.
حسینی هرندی، محمد حسین (1399). از پیام تا قیام. تهران: دین و رسانه (اداره کل پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما)
خلجی، محمدتقی (1387). نهاد امامت و آیین حکومت، قم: صحیفه خرد.
خوشمنش، ابوالفضل (1389). بیداری و بین الملل اسلامی، چاپ دوم، قم: موسسه بوستان کتاب.
خوشمنش، ابوالفضل (1392). دو پیشوای ملل، چاپ اول، مشهد: بنیاد فرهنگی و هنری امام رضا(ع).
رستم باز لبنانی، سلیم (1988م). شرح المجله، بیروت: دارالکتب العلمیه.
رشتی، میرزا حبیب‌الله (1401ق). کتاب القضاء، قم: دار القرآن الکریم.
رمضان‌نرگسی، رضا (1382). جوان و فرهنگ‌های جوانی: بررسی جامعه‌شناختی، ماهنامه معرفت، (72)، 25-36.
زندوکیلی، مهدی (1376). دین نهادی اجتماعی یا حقیقتی فرانهادی؟، مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، (1): 30-33.
شکریان، ناصر (1374). ابعاد حج در قرآن، ماهنامه معرفت، 15(57): 5-25.
طباطبایی، محمدحسین (1390ق). المیزان فی تفسیر القرآن، چاپ دوم، بیروت: مؤسسه الأعلمی للمطبوعات.
طبرسی، فضل بن حسن (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن، چاپ سوم، تهران: ناصر خسرو.
عسکری، حسن بن عبدالله (1400ق). الفروق فی اللغة، بیروت: دارالآفاق الجدیدة.
فراهیدی، خلیل بن احمد (1409ق). کتاب العین، چاپ دوم، قم: نشر هجرت.
فرزندی، عباسعلی، شعیب، میثم (1403). مبانی و اصول حکمرانیِ توحیدی در قرآن کریم، حکمرانی متعالی، 5(18): 9-31.
فیومی، احمد بن محمد (1414ق). المصباح‌المنیر فی غریب الشرح الکبیر، چاپ دوم، قم: مؤسسه دارالهجره.
کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق). الکافی (ط ـ الاسلامیه)، چاپ چهارم، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
ماوردی، أبو الحسن علی بن محمد (1419ق). الحاوی الکبیر، بیروت: دار الکتب العلمیة.
مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی (1403ق). بحار الأنوار (ط ـ بیروت)، چاپ دوم، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
محمودی، ابوالقاسم؛ حبیبی، علی و جمراسی، داوود (1401). نقش مشارکت مردم در تحول حکمرانی، حکمرانی متعالی، 4(2): 31-46.
مصباح یزدی، محمدتقی (1391). نظریه سیاسی اسلام، چاپ دهم، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
مکارم شیرازى، ناصر (1374). تفسیر نمونه، چاپ سی و دوم، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
هیشور، محمد (1417ق). سنن القرآن فی قیام الحضارات و سقوطها، قاهره: المعهد العالمی للفکر الاسلامی.
Refrences Bevir, M. (2012). Governance: A very short introduction. Oxford University Press. Blunt, P. (1997). Reconceptualising governance. Department of Public Affairs, UNDP. Calvert, J. (1995). The rise of the regulatory state in the U.S. Princeton University Press. Commission on Global Governance. (1995). The report of the Commission on Global Governance: Our global neighborhood. Oxford University Press. Fatile, J. O., Olojede, I., & David, A. K. (2015). Techno-bureaucratic governance and public service delivery: Indonesia and Nigeria in perspectives. Africa’s Public Service Delivery and Performance Review, 3(3), 149. Fenech, B. (2024). Governance. In A sound approach to noise and health (pp. 149–185). Giddens, A. (2009). Sociology (6th ed.). Polity Press. Houtepen, A. W. J., & van Henten, J. W. (Eds.). (2021). Religious identity and the invention of tradition: Papers read at a NOSTER conference, Soesterberg, January 4-6, 1999. Brill. https://doi.org/10.1163/9789004494435 Kaufmann, D., Kraay, A., & Mastruzzi, M. (2009). Governance matters VIII: Aggregate and individual governance indicators, 1996–2008. World Bank Policy Research Working Paper No. 4978. Matthews, M. R. (Ed.). (2014). International handbook of research in history, philosophy and science teaching. Springer Netherlands. https://doi.org/10.1007/978-94-007-7654-8 North, D. (1990). Institutions, institutional change, and economic performance. Cambridge University Press. Oxford University Press. (2024). Government. In *Oxford English Dictionary Online*. Retrieved January 27, 2025, from https://www.oed.com Parsons, T. (1951). The social system. Free Press. Plumptre, T., & Graham, J. (1999). Governance and good governance: International and aboriginal perspectives. Ottawa: IOG. Provan, K. G., & Kenis, P. (2008). Modes of network governance: Structure, management, and effectiveness. Journal of Public Administration Research and Theory, 18(2), 229-252. Pyper, R., & Robins, L. (Eds.). (2000). United Kingdom governance. Oxford University Press. Rose, R. (2018). Bad governance and corruption. Scott, R. W. (2008). Institutions and Organizations: Ideas, Interests, and Identities (3rd ed.). Sage Publications. Vymětal, P. (2007). Governance: Defining the concept. Oxford University Press. Wilson, J. Q. (1989). Bureaucracy: What government agencies do and why they do it. Basic Books. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 293 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 164 |
||