دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
سامانه رتبه بندی نشریات علمی
سامانه همایش ها
سامانه جامع رسانه‌های کشور
پایگاه استنادی علوم جهان اسلام
مرکز ملی شاپا

 آمار

تعداد نشریات18
تعداد شماره‌ها446
تعداد مقالات3,084
تعداد مشاهده مقاله2,381,490
تعداد دریافت فایل اصل مقاله2,062,160
زبده, محمد, حسینی, محمدرضا, ابوترابی, سید امیرمحمد, محمدیان, علی. (1404). شناسایی و بازخوانی مستندات «حق بر مقاومت» در پرتو تحلیل ادله و مستندات شرعی. سامانه مدیریت نشریات علمی, 15(59), 245-223.
محمد زبده; محمدرضا حسینی; سید امیرمحمد ابوترابی; علی محمدیان. "شناسایی و بازخوانی مستندات «حق بر مقاومت» در پرتو تحلیل ادله و مستندات شرعی". سامانه مدیریت نشریات علمی, 15, 59, 1404, 245-223.
زبده, محمد, حسینی, محمدرضا, ابوترابی, سید امیرمحمد, محمدیان, علی. (1404). 'شناسایی و بازخوانی مستندات «حق بر مقاومت» در پرتو تحلیل ادله و مستندات شرعی', سامانه مدیریت نشریات علمی, 15(59), pp. 245-223.
زبده, محمد, حسینی, محمدرضا, ابوترابی, سید امیرمحمد, محمدیان, علی. شناسایی و بازخوانی مستندات «حق بر مقاومت» در پرتو تحلیل ادله و مستندات شرعی. سامانه مدیریت نشریات علمی, 1404; 15(59): 245-223.

شناسایی و بازخوانی مستندات «حق بر مقاومت» در پرتو تحلیل ادله و مستندات شرعی

مطالعات بین‌ رشته‌ای دانش راهبردی
دوره 15، شماره 59 - شماره پیاپی 2، تیر 1404، صفحه 245-223    اصل مقاله (565.95 K)
نوع مقاله: پژوهشی
نویسندگان
محمد زبده1؛ محمدرضا حسینی* 2؛ سید امیرمحمد ابوترابی3؛ علی محمدیان4
1دانشجوی دکتری، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران؛ مدرس مدعو دانشگاه بزرگمهر قائنات
2استاد، پژوهشکده امنیت ملی، دانشگاه عالی دفاع ملی، تهران، ایران
3مدرس دانشگاه، دبیر گروه حقوق و دیپلماسی، پژوهشکده امنیت ملی، دانشگاه عالی دفاع ملی، تهران، ایران
4دانشیار، گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشگاه بزرگمهر قائنات، قائن، ایران
چکیده
مسئله پژوهش حاضر شناسایی ادله‌ و مستنداتی است که در پرتو آن می‌توان قائل به مشروعیت مقاومت و حق دفاع از کیان و سرحدات اسلامی گردید. بر کسی پوشیده نیست امروزه اهمیت فرهنگ مقاومت در مواجهه عمومی مردم با مسائل روز و شکست توطئه‌های دشمنان بیش از پیش برجسته شده و نقش محوری یافته است. لذا یکی از ضرورت‌هایی که در عصر حاضر مطرح است،‌ بازخوانی مستندات این مقوله در راستای آشکارسازی ظرفیت آن در پاسخ به نیازمندی‌های اجتماعی و سیاسی روز است. نوشتار حاضر در پی پاسخ به پرسش مزبور و با هدف شناسایی و تحلیل مستندات حق بر مقاومت، در پژوهشی توصیفی-تحلیلی و با نگاهی مسئله‌محور، درصدد است با مراجعه به منابع و مکتوبات شرعی، به شناسایی و تحلیل مستندات حق بر مقاومت بپردازد. رهاورد پژوهش نشان می‌دهد در قرآن کریم آنچه دلالت بر جهاد (چه دفاعی و چه ابتدایی) دارد، می‌توان آنها را در قالب وسیع‌تری تحت عنوان «جهاد ذبّی» گنجاند. تتبّع در روایات نیز حکایت از آن دارد که از پاره‌ای از اخبار باب می‌توان لزوم «ذبّ» و دفاع از کیان اسلام و مسلمانان را یک حکم مولوی شرعی قلمداد نمود. افزون بر آنکه حق بر مقاومت مستظهر به موافقت عقلا بوده و «بنای عقلا» می‌تواند در ردیف مستندات شرعی موضوع تلقی گردد. همچنین «مقاصد شریعت» و «مذاق شرع» نیز از جمله مؤیداتی هستند که بر حق مقاومت صحه می‌گذارند.
کلیدواژه‌ها
جهاد ذبّی؛ حق بر مقاومت؛ دفاع؛ فقه مقاومت؛ قرآن کریم؛ مقاومت
مراجع
منابع

  • قرآن کریم.
  • ابن اثیر جزری، مبارک بن محمد (بی تا)، النهایة فی غریب الحدیث و الأثر، قم: مؤسسه مطبوعاتى اسماعیلیان.
  • ابن ادریس حلّی، محمد بن منصور بن احمد (1410)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى، قم:  دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  • ابن منظور، محمد بن مکرم (1414)، لسان العرب، بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع - دار صادر.
  • ابن‏جوزى، عبدالرحمن بن على (1422)، زاد المسیر فى علم التفسیر، بیروت: دار الکتاب العربی - لبنان.
  • ابن‏عربى، محمد بن عبدالله (1408)، احکام القرآن، بیروت: دار الجیل.
  • احمد بن فارس (1404)، معجم مقائیس اللغة، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم.
  • ایازی، محمّدعلی (1386)، ملاکات احکام و شیوه­های استکشاف آن، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
  • بهشتی، سیدمحمد حسینی (1386ش)، حق و باطل از دیدگاه قرآن (به انضمام «تسلیم حق بودن»)، تهران: نشر بقعه.
  • بیضاوى، عبدالله بن عمر (1418)، أنوار التنزیل و أسرار التأویل، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  • جصاص، احمد بن على (1405)، احکام القرآن، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  • جوادی آملى، عبد الله (1404)، خمس رسائل، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  • جوهرى، اسماعیل بن حماد (1410)، الصحاح - تاج اللغة و صحاح العربیة، بیروت: دار العلم للملایین.
  • حبیب­زاده، توکل (1395)، «ابتنای مقاومت مردم فلسطین بر حق تعیین سرنوشت و تعهدات جامعه بین­المللی در قبال آن»، مطالعات حقوق عمومی، 46 (4)، صص 825-854.
  • حرّ عاملى، محمد بن حسن (1409)، وسائل الشیعة، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
  • حسینی خواه، سیدجواد و خسروی، محمد (1401)، «نظریه جهاد ذبّی در اندیشه آیت الله محمدجواد فاضل لنکرانی و نسبت آن با فقه مقاومت»، مطالعات فقه سیاست، 2 (4)، صص 87-104.
  • حمیرى، نشوان بن سعید (1420)، شمس العلوم و دواء کلام العرب من الکلوم، بیروت: دار الفکر المعاصر.
  • خویى، سید ابو القاسم (بی تا)، مصباح الفقاهة، بی جا: بی نا.
  • راغب اصفهانى، حسین بن محمد (1412)، مفردات ألفاظ القرآن، لبنان-سوریه: دار العلم - الدار الشامیة.
  • راوندی، قطب الدین سعید بن هبه­الله (1405)، فقه القرآن، قم: کتابخانه عمومى حضرت آیت الله العظمى مرعشى نجفى (ره).
  • زبیدى، سید محمد (1414)، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع.
  • زمخشرى، محمود بن عمر (1407)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فى وجوه التأویل، بیروت: دار الکتاب العربی.
  • زمخشرى، محمود بن عمر (1417)، الفائق فی غریب الحدیث، بیروت: دار الکتب العلمیة.
  • سبزوارى، سید عبد الأعلى (1413)، مهذّب الأحکام، قم: مؤسسه المنار - دفتر حضرت آیة الله.
  • سعدى، ابو جیب (1408)، القاموس الفقهی لغة و اصطلاحا، دمشق: دارالفکر.
  • سیدرضى، محمد (1414)، نهج البلاغة علی علیه السلام، قم: مؤسسه نهج البلاغه.
  • شاطبی، ابراهیم بن موسی (1422)، الموافقات فی أصول الشریعة، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
  • شهید ثانى، زین الدین بن على (1413)، مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة.
  • شوشتری، مهدی؛ ناصری­مقدم، حسین (1394)،  «کارکرد مقاصد شریعت در توسعه و تعمیق فقه امامیه»، پژوهش­نامه امامیه،  1، صص 114-99.
  • صاحب بن عباد، اسماعیل بن عباد (1414)، المحیط فی اللغة، بیروت: عالم الکتاب.
  • طباطبایى، محمدحسین (1390)، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
  • طبرسى، فضل بن حسن (1372)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: ناصر خسرو.
  • طبرسى، فضل بن حسن (1412)، تفسیر جوامع الجامع، قم: مرکز مدیریت حوزه علمیه قم.
  • طبرى، محمد بن جریر (1412)، جامع البیان فى تفسیر القرآن، بیروت: دار المعرفة.
  • طریحى، فخر الدین (1416)، مجمع البحرین، تهران: کتابفروشى مرتضوى.
  • طوسى، محمد بن حسن (1407)، تهذیب الأحکام، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
  • طوسى، محمد بن حسن (بی تا)، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  • عراقی، ضیاء الدین (1417)، نهایة الافکار، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  • علامه حلّى، حسن بن یوسف (1420)، تحریر الأحکام الشرعیة على مذهب الإمامیة، قم: مؤسسه امام صادق علیه السلام.
  • علیشاهی قلعه جوقی، ابوالفضل و ناصری مقدم، حسین، «چیستی و کارکردهای مذاق شرع»، مطالعات اسلامی: فقه و اصول، 43 (1) (86)، صص 157-193.
  • علیشاهی قلعه­جوقی، ابوالفضل (1390)، مفهوم و حجیت مذاق شریعت در فرآیند استنباط احکام فقهی، قم: موسسه بوستان کتاب.
  • غزالی، محمد بن محمد (1413)، المستصفی فی علم الأصول، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  • فاسی، علال (1993م)، مقاصد الشریعة الاسلامیة و مکارمها، بیروت: دار الغرب اسلامی.
  • فاضل لنکرانی، محمدجواد (1394)، جهاد ذبّی (دفاع از کیان اسلام)، قم: مرکز فقهی ائمه اطهار علیه السلام.
  • فخر رازى، محمد بن عمر (1420)، التفسیر الکبیر، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  • فراهیدى، خلیل بن احمد (1410)، کتاب العین، قم: نشر هجرت.
  • فیومى، احمد بن محمد (بی تا)، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، قم: منشورات دار الرضی.
  • قرشى، سید على اکبر (1412)، قاموس قرآن، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
  • کاشف الغطاء نجفی، هادى بن عباس (1423)، هدى المتقین إلى شریعة سید المرسلین، نجف اشرف: مؤسسه کاشف الغطاء.
  • کلینى، محمد بن یعقوب (1429)، الکافی، قم: دار الحدیث للطباعة و النشر.
  • کیان­خواه، احسان (1399)، «تبیین شمول و کاربرد قاعده فقهی نفی سبیل بر گسترش فضای سایبری»، فصلنامه علمی مطالعات بین­رشته­ای دانش راهبردی، 10 (40)، صص 385-414.
  • محدّث نورى، میرزا حسین (1408)، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، بیروت: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
  • محقق حلّى، جعفر بن حسن (1408)، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
  • مرادی، مجید (1385)، جغرافیای مقاصد شریعت، پگاه حوزه، 200.
  • مشکینى، میرزا على (بی تا)، مصطلحات الفقه، بی جا: بی نا.
  • مصطفوى، حسن (1402)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: مرکز الکتاب للترجمة و النشر.
  • مظفر، محمدرضا (1385)، اصول فقه، قم: انتشارات دار الفکر.
  • منتظری نجف‌آبادى، حسین على (1409)، دراسات فی ولایة الفقیه و فقه الدولة الإسلامیة، قم: نشر تفکر.
  • میرقادری، سیدفضل­الله؛ کیانی، حسین (1391)، «بن­مایه­های ادبیات مقاومت در قرآن»، مطالعات دینی متون اسلامی، 1 (1) (1)، صص 69-97.
  • نائینی، محمدحسین (1376)، فوائدالاصول، بی جا: بی نا.
  • نجفی اصفهانی، محمد حسن بن باقر (1404)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  • نوریان، مهدی؛ سرخیل، بهنام (1398)، «اعتبار امنیت در سیاست­گذاری عمومی حقوق جزایی اسلام»، فصلنامه علمی مطالعات بین­رشته­ای دانش راهبردی، 9 (35)، صص 287-310.
  • همدانى، آقا رضا بن محمد هادى (1420)، حاشیة کتاب المکاسب، قم: چاپحانه ستاره.
  • واحدى، على بن احمد (1415)، الوجیز فى تفسیر الکتاب العزیز، بیروت: دار القلم.
  • وکیل زاده، رحیم (1388)، «مقاصد شریعت از دیدگاه شیخ محمد جواد مغنیه»، پژوهشهای فقه و حقوق اسلامی، 16، صص 156-139.
COPYRIGHTS

2025 by the authors. Published by The National Defense University. This article is an open-access article distributed under the terms and conditions of the Creative Commons Attribution 4.0 International (CC BY 4.0) https://creativecommons.org/licenses/by/4.0

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 51
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 36