1گروه علوم سیاسی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران ایران
2گروه علوم سیاسی دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، ایران
چکیده
سیاستگذاران راهبرد تعدیل ساختاری در برنامه های توسعه ی کشور علت عقب ماندگی ها را سیاست‌های رفاهی دولت در حوزه سیاستگذاری عمومی معرفی کرده اند؛ در حالیکه سیاست های رفاهی منطبق با اصول قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بودند. لذا پیامد اصلی برنامه های توسعه، به حاشیه رفتن بُعد اجتماعی-اقتصادی حقوق شهروندی از جمله مسکن، آموزش، سلامت و سایر شاخص های رفاهی است. حقوق شهروندی دارای سه بُعد حق مدنی،حق سیاسی و حق اجتماعی-اقتصادی می باشد. واکنشی که در تقابل با بُعد اجتماعی-اقتصادی حقوق شهروندی شکل گرفت، عبارت است از تجویز و اجرای سیاست های تعدیل ساختاری در حوزه سیاستگذاری و مدیریت دولتی همراه با نقد معاصر به دولت رفاه بعنوان کارگزار تـحقق بـخشیدن به حقوق شهروندی. هدف این مقاله تشریح استدلال های واکنشی اقتصاددانان طرفدار بازار آزاد درمخالفت با دولت رفاه براساس نظریه آلبرت هیرشمن (خطابه های ارتجاع: انحراف، بیهودگی و مخاطره) است و با روش تحلیلی- اسنادی، شگردهای استدلالی مخالفان بررسی شده اند. یافته ها نشان می دهد در آغاز، استدلال انحراف بیش از سایر استدلال ها در توجیه راهبرد تعدیل ساختاری در برنامه های توسعه ی کشور کاربرد داشت. اما در دوره های دیگر بویژه اکنون، بانفوذترین استدلال در نادیده گرفتن بُعد حقوق اجتماعی-اقتصادی متبلور در سیاستگذاری دولت رفاه، استدلال مخاطره است. استدلال بیهودگی همیشه نقش استدلال فرعی و یدکی را دارد.
الهامی، امیرحسین، ریاضی، وحید (1399) «دولت و سیاستگذاری اجتماعی توسعه اقتصادی در ایران» فصلنامه مطالعات بین رشتهای دانش راهبردی، تهران، 10(41).
امامقلی پور، سارا (1397) «عدالت در توزیع بار مالی هزینه‌های بخش بهداشت و درمان در ایران»، اقتصاد و بانکداری اسلامی، دوره ۲۱ شماره ۲۴، 131-147.
بانک جهانی (1397) گذار از چالشهای اقتصادی: درک آخرین روندهای فقر در ایران 1388-1395، گروه مطالعاتی جهانی اقتصاد کلان و مدیریت مالی خاورمیانه و شمال آفریقا، ناظر اقتصادیایران
بانک جهانی (1395) به سوی همپیوندی مجدد، ناظر اقتصادی ایران، گروه مطالعاتی جهانی اقتصاد کلان و مدیریت مالی خاورمیانه و شمال آفریقا، ناظر اقتصادی ایران
تفضلی، فریدون (1381) از یونان و روم باستان تا انقلاب صنعتی: تکامل آهسته اندیشه ها و شیوه تفکر اقتصادی، مجله تحقیقات اقتصادی، 37 (2) ، 107-147
توسلی، غلامعباس، نجاتیحسینی، سیدمحمود (1383) واقعیت اجتماعی شهروندی در ایران، مجلهجامعهشناسیایران، 5 (2)، 32-62.
رضوی، سیدمعاون، یاسمنجی، کاوس، حسنزاده، علی (1384) عدالت در مشارکت مالی در نظام سلامت، تهران: اندیشمند.
رمضانی آرانی، مجید، محمدیان ساروی، محسن(1399) شناسایی و اولویتبندی عوامل اقتصادی مؤثر بر بروز نارضایتیهای اجتماعی فصلنامه مطالعات بین رشتهای دانش راهبردی، تهران، 10(38).
زاهدیمازندرانی، محمدجواد (1379) ظهور و افول دولت رفاه،فصلنامه تأمین اجتماعی، تهران، 2 (3)، 129-164.
زیباکلام، صادق، اتفاق‌فر، فرشته (1395) هاشمی بدون روتوش، تهران: روزنه.
سعیدی، علیاصغر (1386) چالشها و فرصتهای تدوین نظام رفاهی جامع در ایران بعد از انقلاب، مجله دین و ارتباطات،14 (31)، 69-91.
شاکری، عباس (1395)مقدمه‌ای بر اقتصاد ایران، تهران: رافع.
غریبی، فردین، حیدری، عطاءالله، زارعی، مژده (1392) درصد پرداخت مستقیم از جیب برای خدمات سلامت توسط مردم در استان کردستان در سال ۱۳۸۸، مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی کردستان، 18 (3)، 20-28.
غنینژاد، موسی (1389) خصوصی‌سازی در ایران یک نگاه اجمالی، مجله گفتگو، ۵۶، 67-74.
کشاورز، عبدالله، کلهر، روح اله، جوادی، امیر، آصفزاده، سعید (1390) برآورد پرداخت مستقیم از جیب بیماران برای هزینه های درمان در شهر قزوین سال ۱۳۸۸، فصلنامه بیمارستان، 10(4)، 71-77.
کلاین، نائومی(1389) دکترینشوکظهورسرمایهداریفاجعه،(ترجمه شهابی، مهرداد)،تهران: نشرکتاب آمه، چاپ اول.
مرکز آمار ایران (1396) گزیدهنتایجسرشماریعمومینفوسومسکن1395، تهران: مرکز اسناد سازمان آمار ایران.
مالجو، محمد (1381) حقوق شهروندی و تامین اجتماعی، فصلنامه مجلسوراهبرد، 9(33)، 51-67.
مالجو، محمد (1388) تأمین اجتماعی بهمثابه حق شهروندی،فصلنامه حسابدار رسمی، 6، 3-5.
مدنیقهفرخی، سعید (1394) ضرورت مبارزه با پدیده فقر و نابرابری در ایران، تهران: آگاه.
Hajizadeh M, Nghiem HS. (2011) Out-of-pocket expendituresfor hospital care in Iran: who is at risk of incurringcatastrophic payments? International journal of healthcare finance and economics. 11(4), 267-285.
Hotchkiss DR, Hutchinson PL, Malaj A, Berruti AA. (2005) Out-of-pocket payments and utilization of health care services in Albania: Evidence from three districts. Health policy,75(1):18-39.
Kolasa K, Kowalczyk M. (2016) Does cost sharing do more harm or more good?-a systematic literature review. BMC Public Health, 16(1), 992.
Miller, D, (1991) liberty, oxford: oxford university press.
UNESCO (2019) Migration, displacement & education: Building bridges, not walls, Retrieved fromhttp://unesco.org
World Health Organization. (2015) Health System FinancingProfile by country, Retrieved fromhttp://who.int/nha/database
منابع انترنتی
اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران (تیر 1398) « راه به حرکت درآوردن بخش مسکن چیست؟» بازیابی شده از: http://www.tccim.ir
افشین، حسین (خرداد 1398) « حذف سوداگری ۷۷ درصدی از بخش مسکن با اخذ مالیات بر عایدی سرمایه» بازیابی شده از: http://moqavemati.net/91306
امیدی، رضا (اردیبهشت 1397) «خصوصی‌سازی نظام آموزشی، مهم‌ترین شاخص شکاف طبقاتی در ایران» بازیابی شده از: www.irna.ir/news/83026940
سازمان آمارکشور (مهر 1396) «جداول حساب های ملی سلامت ١٣٩٤ بر روی درگاه ملی آمار قرار گرفت» بازیابی شده از:www.amar.org.ir/news/ID/2893
حسام، فرحناز، بیات، موسی (1395) «گونه شناسی مدارس در نظام آموزش و پرورش ایران (با تأکید بر تحلیل اجتماعی پیامدهای آن)»، مرکز پژوهشهای مجلس، بازیابی شده از: http://rc.majlis.ir.
رضوی، روحالله (1388) « تأمین مسکن محرومان نخستین گام برقراری عدالت اقتصادی و ریشهکنی فقر در کشور»، مرکز مطالعات تکنولوژی دانشگاه علم و صنعت ایران(گروه سیاستگذاری مسکن) بازیابی شده از: https://itan.ir/13108
غنینژاد، موسی(تیر 1385) «نباید به بهانه دولت رفاه، حقوق و آزادی‌های مردم از بین برود» بازیابی شده از: www.isna.ir/news/8504-05727
مؤمنی، فرشاد (18 مرداد 1398) «بانک‌های خصوصی بیشترین نقش را در سوداگری بخش مسکن داشته‌اند» بازیابی شده از: www.etemadonline.com
نیکنژاد، محمدرضا، مسلمی رضا (مرداد 1398)«نتایج کنکور ۹۸، مصداقِ بی‌عدالتی در حق فرودستان» بازیابی شده از:www.ilna.ir/fa/tiny/news-799471
هراتینیک، رفیعه (۲۳ بهمن ۱۳۹۱) «راز موفقیت کشورهای شمالی» بازیابی شده از: https://www.magiran.com/article/2677324
واعظمهدوی، محمدرضا (خرداد 1398) «9 درصد خانواده‌های ایرانی برای تحصیل فرزندانشان باید وسایل زندگی بفروشند» بازیابی شده از: http://pana.ir/news/921464
وزرات راه و شهرسازی (اردیبهشت 1396) «رکوردهای معنادار قیمت ملک از سال ۶۸ تا ۹8» بازیابی شده از: www.mrud.ir/news-view/ArticleId/970
