تعداد نشریات | 17 |
تعداد شمارهها | 399 |
تعداد مقالات | 2,746 |
تعداد مشاهده مقاله | 1,637,844 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,469,711 |
مقاله پژوهشی: مبانی فقهی و حقوقی دفاع مشروع در خارج از مرزها | ||
راهبرد دفاعی | ||
مقاله 2، دوره 16، شماره 3 - شماره پیاپی 63، مهر 1397، صفحه 33-63 اصل مقاله (582.35 K) | ||
نوع مقاله: پژوهشی | ||
نویسندگان | ||
سیدهادی رمضانی کریمی* 1؛ عباس نیکزاد2؛ علی اکبر ایزدیفرد3 | ||
1دانشجوی دکترای رشتة مبانی فقه و حقوق اسلامی دانشگاه مازندران | ||
2دانشیار دانشکدة الهیات دانشگاه مازندران | ||
3استاد دانشکدة حقوق و الهیات دانشگاه مازندران | ||
چکیده | ||
بر اساس مبانی فقه اسلامی و نیز اصول پذیرفته شده در حقوق بینالملل، دفاع مشروع محدود به مرزهای جغرافیایی یک کشور است و دفاع در خارج از مرزهای جغرافیایی همواره محل اختلاف نظر صاحبنظران بوده است. در این تحقیق، مشروعیت دفاع در خارج از مرز در دو حوزه دفاع از خود و دفاع از دیگران، با کنکاش در مبانی فقهی (آیات، روایات، عقل و اجماع) و اصول حقوق بینالملل (منابع مکتوب بینالمللی، رهنامه حقوقی و عقل) موردبررسی قرار گرفته است. بررسی منابع فقهی معتبر و نظریههای حقوقدانان در حقوق بینالملل و رویه و عرف بینالمللی نشان میدهد، در حوزه دفاع از دیگران، مصداقهایی چون دفاع از همپیمان و مداخله با دعوت یا رضایت کشور موردتهاجم (با رعایت الزامهای حقوقی)، براساس مبانی اسلامی و موازین حقوق بینالملل قابل توجیه است و در حقوق اسلامی، مشروعیت مواردی چون دفاع از سرزمینهای اسلامی، دفاع از مسلمانان و ملتهای مظلوم غیرقابل تردید است. مشروعیت دفاع پیشدستانه (دفاع از خود در خارج از مرزها)، در جایی که ورود خسارت، قطعی یا نزدیک به قطعی بودن، همراه با قرائن متقن باشد و توسل به زور برای دفاع از خود در برابر آن خطر، ضرورت داشته باشد، براساس مبانی (عقلی) اسلامی و رهنامه برخی از حقوقدانان پذیرفته شده است. در هر دو قلمروِ دفاع از دیگران و دفاع از خود، مشروعیت دفاع خارج از مرز در موارد استثنایی (در عین رعایت محدودیتهای توسل به زور) قابلاثبات است. | ||
کلیدواژهها | ||
جهاد؛ دفاع پیشدستانه؛ دفاع خارج از مرز؛ دفاع مشروع؛ مرزهای جغرافیایی | ||
مراجع | ||
1. امام خمینی(ره)، سیدروحالله (1425 ق)، تحریرالوسیله، ترجمه علی اسلامی، قم، دفتر انتشارات اسلامی (جامعه مدرسین حوزه علمیه قم). 2. امام خامنهای(مدظله العالی)، سیدعلی، (1388)، رساله اجوبه الاستفتائات، ترجمه احمدرضا حسینی، تهران، شرکت چاپ و نشر بینالملل (سازمان تبلیغات اسلامی). 3. آقاباقری، محمدجواد، (1393)، دفاع پیشدستانه؛ بررسی فقهی حقوقی شیوههای آن، تهران، دانشگاه امام صادق(ع). 4. آیتالله جوادی آملی، عبدالله، (1392)، تفسیر تسنیم، قم، اسراء. 5. آیتالله مکارم شیرازی، ناصر، (1386)، پیام قرآن، تهران، دارالکتب الاسلامیه. 6. آیت الله مکارم شیرازی، ناصر، (1387)، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه. 7. ابراهیمی، محمد، (1393)، اسلام و حقوق بینالملل عمومی، تهران، سمت. 8. العطار، داود، (1370)، دفاع مشروع در حقوق جزای اسلام، ترجمه اکبر غفوری، مشهد، بنیاد پژوهشهای آستان قدس رضوی. 9. اُکُنِل، آلن ماری، (1382)، مشروعیت توسل به زور علیه عراق: بررسی نظریه پیشدستی در دفاع از خود، فصلنامه سیاست خارجی، سال هفدهم، شماره 65، بهار. 10. بلدسو، رابرت و بولسلاو آدام بوسچک، (1375)، فرهنگ حقوق بینالملل، ترجمه بهمن آقایی، تهران، کتابخانه گنج دانش. 11. پوراحمد، احمد و بهادر زارعی، (1384)، امکانسنجی احکام جهاد در فراسوی قلمرو ملی، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی (دانشگاه تهران)، دوره 67، شماره پیاپی 516، بهار. 12. حسینی روحانی (قمی)، سیدصادق، (1412 ق)، فقهالصادقعلیهالسلام، قم، دارالکتاب مدرسه امام صادق(علیهالسلام). 13. حرعاملی، محمدبنحسن، (1409 ق)، تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائلالشریعه، قم، موسسه آلالبیت. 14. حلی (علامه)، حسن بن یوسف بن مطهر، (1412 ق)، منتهیالمطلب فی تحقیقالمذهب، مشهد، مجمع البحوثالاسلامیه. 15. حلی (علامه)، حسن بن یوسف بن مطهر، (1413 ق)، قواعدالأحکام فی معرفهالحلال و الحرام، قم، دفتر انتشارات اسلامى (جامعه مدرسین حوزه علمیه قم). 16. حیدری، حمید (1376)، توسل به زور در روابط بینالملل از دیدگاه حقوق بینالملل عمومی و فقه شیعه، تهران، انتشارات اطلاعات. 17. خدوری، مجید، (1391)، جنگ و صلح در قانون اسلام، ترجمه سیدغلامرضا سعیدی، قم، کلبه شروق. 18. راغب اصفهانی, حسینبنمحمد، (1374)، مفردات الفاظ قرآن، ترجمه و تحقیق غلامرضا خسروی، تهران، مرتضوی. 19. رسولی محلاتی، سیدهاشم، (1386)، تاریخ اسلام، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی. 20. ساعد، نادر، (1395)، یازده سپتامبر و نظم نوین جهانی، تهران، خرسندی. 21. سبزوارى، سیدعبدالأعلى، (1413 ق)، مهذّبالأحکام، قم، مؤسسه المنار. 22. شریفی طرازکوهی، حسین و حیدر پیری، (1391) ، منافع ملی حیاتی در پرتو آراء قضایی بینالمللی، فصلنامه پژوهش حقوق عمومی، سال چهاردهم، شماره 38، پاییز و زمستان. 23. ضیائی بیگدلی، محمدرضا، (1391)، حقوق بینالملل عمومی، تهران، گنج دانش. 24. طباطبائی، سیدمحمدحسین، (1374)، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه محمدباقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی (جامعه مدرسین حوزه علمیه قم). 25. طرفاوی، محمد (عبدالله)، (1391)، نقش فتاوی علمای شیعه علیه انگلیس در جنگ جهانی اول، از مجموعه مقالات ارائه شده در دومین همایش ایران و استعمار انگلیس (تهران: 1389)، تهران، موسسة مطالعات و پژوهشهای سیاسی. 26. طوسی، ابیجعفر محمدبنحسن، (1413 ق)، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار احیاء التراث العربی. 27. ظریف، محمدجواد و محمد آهنی امینه، (1391) دفاع مشروع پیشدستانه: مشروعیت کاربرد زور در روابط بینالملل یا نقض مکرر منشور ملل متحد، فصلنامه تحقیقات سیاسی بینالمللی شهرضا، سال چهارم، شماره 12، پاییز. 28. عاملی، سیدجعفر مرتضی، (1394)، تاکتیکهای جنگی دفاع از مرزهای اسلامی، ترجمه حسن مجیدی و مطهره حسنبیگی، قم، نشر معارف. 29. فضائلی، مصطفی، (1395)، مداخله نظامی در یمن از منظر حقوق بینالملل، فصلنامه مطالعات حقوق عمومی، دوره 46، شماره 1، بهار. 30. قائمپناه، صمد، (1392)، بررسی تطبیقی مفهوم جنگ پیشدستانه در فقه اسلامی و حقوق بینالملل، فصلنامه پژوهشهای سیاسی و بینالمللی، سال چهارم، شماره 15. 31. قاسمیان، علی و علی فلاحنژاد، (1387)، استراتژی جنگ پیشگیرانه ایالات متحده آمریکا علیه عراق در بوته نقد، فصلنامه مطالعات سیاسی، سال اول، شماره 2، زمستان. 32. کاسسه، آنتونیو، (1375)، نقش زور در روابط بینالملل، ترجمه مرتضی کلانتریان، تهران، آگه. 33. متقی، ابراهیم، (1387)، تحول در راهبرد دفاع ملی آمریکا؛ از جنگ پیشدستانه تا بازدارندگی منطقهای، فصلنامه راهبرد دفاعی، سال ششم، شماره 22، پاییز. 34. متقی، ابراهیم، (1385)، اقدامات پیشدستانه و تصاعد مداخلهگرایی در استراتژی امنیتی آمریکا، فصلنامه رهیافتهای سیاسی و بینالمللی، شماره 8، زمستان. 35. مصلینژاد، عباس، (1388)، اروپا و جنگ پیشدستانه، فصلنامه سیاست (دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران)، سال سی و نهم، شماره 9، بهار. 36. مصلینژاد، عباس، (1390)، ایران و ضرورت تشکیل پیمان دفاعی؛ رهیافتها و فرآیندها، فصلنامه ژئوپلیتیک، سال هفتم، شماره 21، بهار. 37. مورژن، ژاک، (1377)، مداخله بینالمللی بشردوستانه، ترجمه محمود صوراسرافیل، مجله حقوقی بینالمللی، سال پانزدهم، شماره 22، بهار و تابستان. 38. موسوی بجنوردى، سیدحسنبنآقا بزرگ موسوى، (1419 ق)، القواعدالفقهیه، جلد 1، قم، انتشارات الهادی. 39. موسوی، سیدفضلالله و مهدی حاتمی، (1385)، دفاع مشروع پیشدستانه در حقوق بینالملل، فصلنامه حقوق و سیاست دانشکده حقوق و علوم سیاسی، سال سیوششم، شماره 72، تابستان. 40. میرمحمدصادقی، حسین، (1391)، حقوق کیفری اختصاصی (1) جرایم علیه اشخاص، تهران، میزان. 41. نجفی اصفهانی، محمدحسن، ( 1404 ق)، جواهرالکلام فی شرح شرائعالاسلام، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی. 42. نجفزاده، علی و مجتبی خلیفه، (1392)، بررسی آثار فتوای جهاد در عثمانی بر قاینات و سیستان در جنگ جهانی اول، فصلنامه گنجینه اسناد (تحقیقات تاریخی) - دفتر سوم ، سال بیست و سوم، شماره 91، پاییز. 43. نیشابوری، نظامالدین، حسنبنمحمد، (1416 ق)، تفسیر غرائبالقرآن و رغائب الفرقان، بیروت، دارالکتب العلمیه. 44. ورعی، سیدجواد، (1382) مبانی فقهی دفاع از سرزمینهای اسلامی، فصلنامه حکومت اسلامی، سال هشتم، شماره، 2 (پیاپی 28)، تابستان. 45. هاشمی، سیدمحمد امین، (1393)، بررسی تطبیقی دفاع در اسلام و حقوق بینالملل، قم، نشرالمصطفی. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,085 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 993 |