آمار
| تعداد نشریات | 12 |
| تعداد شماره‌ها | 196 |
| تعداد مقالات | 1,617 |
| تعداد مشاهده مقاله | 494,618 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 514,624 |
مقاله پژوهشی: تحلیل دگرگونی موازنه قدرت بین ج.ا.ایران، عربستان و آمریکا در حوزه ژئوپلیتیک خلیج‌فارس پس از حادثه 11 سپتامبر 2001 | ||
| راهبرد دفاعی | ||
| دوره 18، شماره 4 - شماره پیاپی 72، دی 1399، صفحه 133-160 اصل مقاله (1.14 MB) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| نویسندگان | ||
بهنام شریف‌پور 1؛ علی باقری‌زاده  2؛ مجید گل‌پرور3؛ ابراهیم انوشه4
| ||
| 1گروه علوم سیاسی و روابط بینالملل، واحد رفسنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، رفسنجان، ایران. (مسئول مکاتبات) | ||
| 2گروه علوم سیاسی و روابط بینالملل، واحد رفسنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، رفسنجان، ایران. | ||
| 3گروه حقوق و علوم سیاسی، واحد بافت، دانشگاه آزاد اسلامی، بافت، ایران. | ||
| 4گروه علوم سیاسی و روابط بینالملل، واحد رفسنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، رفسنجان، ایران | ||
| چکیده | ||
| پس از حادثه 11 سپتامبر 2001، منطقه غرب آسیا، با تغییرات وسیعی در ابعاد سیاسی، اقتصادی و امنیتی مواجه و منجر به شکل‌گیری توازن قدرت جدید منطقه‌ای بین ایران، عربستان و آمریکا شد، به‌گونه‌ای که هدف‌های منطقه‌ای هرکدام از آن کشورها، طیفی از توازن قوای سنتی تا توازن تهدید را رقم زدند. در این پژوهش تحلیلی– توصیفی، به‌منظور تبیین کارکرد رویکرد موازنه قوا در رقابت بین سه بازیگر مطرح از منظر دانش مطالعات منطقه‌ای؛ با بررسی هدف‌های منطقه‌ای بازیگران و وارد نمودن ملاحظه‌های ناشی از روندها و محرک‌های منجر به شکل‌گیری نظام امنیتی موازنه قوای ازنظر جامعه نظریه‌پردازان داخلی و جهانی به کالبدشکافی موازنه قوا در دهه آتی پرداخته، سپس براساس یافته‌های پژوهش با ارائه نمودار مفهومی، سه سناریوی (موازنه قدرت سنتی، موازنه تهدید و تعامل)، پیش‌بینی می‌شود. نتایج به‌دست آمده نشان‌دهنده این است که در چشم‌انداز آینده، احتمال همگرایی ایران با عربستان و آمریکا ضعیف (میانگین شدت همگرایی منطقه‌ای 41/8 %) بوده و در منطقه همچنان توازن قوای سنتی محتمل‌ترین گزینه است. میزان تنش‌آفرینی هدف‌های بازیگران به‌ترتیب متعلق به عربستان، ایران و آمریکاست. میزان اثرپذیری عربستان از آمریکا بسیار بالا بوده و نقش کنشگر یاریگر در سیاست‌های منطقه‌ای آمریکا داشته و ایران نقش بازدارنده دارد. این مطالعه به‌لحاظ نظری و کاربردی دارای اهمیت می‌باشد. داده‌ها به روش کتابخانه‌ای (ابزار فیش‌برداری) گردآوری، سپس روابط متقابل بین هدف‌ها و بازیگران به‌وسیله ابزار آینده‌پژوهی «مک‌تور»، نرم‌افزار طراحی هندسی «گرافر»، نظریه بازی‌ها و الگوی «ماتریس‌های قطری» مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفته‌اند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| موازنه قوا؛ نظریه بازی‌ها؛ خلیج‌فارس؛ عربستان؛ آمریکا؛ حادثه 11 سپتامبر | ||
| مراجع | ||
|
الف. منابع فارسی 1. آجورلو، حسین (1397). چشم‌انداز عربستان سعودی در 2030؛ فراز یا فرود؟. تهران: موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر. 2. احمدیان، حسن؛ زارع، محمد (1390). استراتژی عربستان سعودی در برابر خیزش‌های جهان عرب. فصلنامه رهنامه سیاستگذاری، سال دوم، شماره دوم. 3. ابراهیمی، شهروز (1388). بررسی واسازانه نقش ایدئولوژی در سیاست خارجی ایران و پیوند آن با واقع گرایی و آرمان‌گرایی، فصلنامه مطالعات روابط خارجی. دوره یکم. شماره 4. 4. برزگر، کیهان (1397). سیاست منطقه‌ای ایران در بستر زمان، تهران، انتشارات مرکز پژوهش‌های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه. 5. بیلیس، جان؛ اسمیت، استیو (1392). جهانی شدن سیاست: روابط بین الملل در عصر نوین. ترجمه ابوالقاسم راه‌چمنی و دیگران، تهران، ابرار معاصر. 6. حاجی یوسفی، امیر محمد؛ بغیری، علی (1390). وضعیت مطالعاتی تدوین سند راهبرد امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، دوفصلنامه علمی – پژوهشی دانش سیاسی. سال 7. شماره 2. 7. خاتمی، سیدابوالفضل (1398)، استراتژی امنیت ملی آمریکا، تهران، انتشارات پشتیبان. 8. خلیلی، رضا (1396). فرهنگ استراتژیک عربستان سعودی، فصلنامه مطالعات راهبردی. سال 20. شماره اول. مسلسل 75. 9. داوند، محمد؛ اسلامی، محسن؛ جمشیدی، محمدحسین (1398). تحلیل تنش‌آفرینی‌های سیاسی عربستان سعودی در قبال راهبرد فرهنگی ج.ا.ایران در جهان اسلام، فصلنامه مجلس و راهبرد. سال 26. شماره 99. 10. ذاکریان، مهدی؛ حسن‌پور، جمیل (1388). تأثیر ایدئولوژی بر سیاست خارجی ج.ا.ایران در مقایسه با جمهوری خلق چین، فصلنامه مطالعات سیاسی. سال 2. شماره 6. 11. روحانی، آرش؛ آجرلو، سعید (1394). آموزش نرم افزار میک مک. تهران: نشر آرنا. 12. روشندل، جلیل (1372). عناصر تئوری بازی‌ها. مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی. دوره 29. 13. سریع‌القلم، محمود (1388). سیاست خارجی ج.ا.ایران: قابلیت و امکان تغییر. فصلنامه بین‌المللی روابط خارجی. مرکز تحقیقات راهبردک مجمع تشخیص مصلحت نظام. سال اول. شماره 1. 14. سنایی، اردشیر؛ کاویان‌پور، مونا (1397). بررسی جایگاه ایدئولوژی و منافع ملی در سیاست خارجی ج.ا.ایران با نگاهی به بحران‌های چچن، بوسنی و فلسطین، فصلنامه علمی – پژوهشی علوم سیاسی و روابط بینالملل. سال 10. شماره 4. 15. سیف‌زاده، سیدحسین (1381). نقد و بررسی سیاست خارجی آمریکا. نشریه پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. سال 4. شماره 10. 16. طالبیان، حامد؛ مولایی، محمد مهدی؛ قراری، فریما (1395). آینده‌پژوهی ایران 1395: پویش محیط به منظور شناسائی مسائل و عدم قطعیت‌های کلیدی. تهران. اولین همایش بین‌المللی مدیریت نوین در افق 1404. 17. طبیبیان، محمد. (۱۳۷۱). رانت اقتصادی به عنوان یک مانع توسعه. نشریه برنامه و بودجه (سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور). دوره دوم. شماره 4. 18. طیب، علیرضا (1380). بازشناسی اهداف ملی و راهبردپردازی. فصلنامه علمی راهبرد. دوره 9. شماره 2. 19. عبدالله‌خانی، علی (1392). نظریه‌های امنیت، تهران: نشر ابرار معاصر. 20. قاسمی، فرهاد (1390). نظریه‌های روابط بینالملل و مطالعات منطقه‌ای. تهران: نشر میزان. 21. کوهن، سائول برنارد (1387). ژئوپلتیک نظام جهانی. تهران: نشر ابرار معاصر. 22. متقی، ابراهیم (1392). تحول رهیافت موازنه قدرت در نظم‌های منطقه‌ای – هویت‌گرایی در برابر ساختارگرایی. فصلنامه راهبرد. سال 22. شماره 67. 23. هانتینگتون، ساموئل . (1384). چالش‌های هویت در آمریکا، تهران. ترجمه: محمودرضا گلشن‌پژوه و دیگران، تهران: انتشارات ابرار معاصر.
ب. منابع انگلیسی 1. Arcade, J., Godet, M., Meunier, F., & Roubelat, F. (1999). Structural analysis with the MICMAC method & Actor's sterategy with MACTOR method. Futures Research Methodology, American Council for the United Nations University: The Millennium Project. Vol 22. No 1.
2. Bensahel, Nora and L.Byman, Daniel (2004). Security Environment in the Middle East:Conflict, Stability, and Political Change. Santa Monica, California. RAND.
3. Document of National Security Strategy of the United States of America (2017). P:48.
4. Godet, M., Monti, R., Meunier, F., & Roubelat, F. (2003). A tool-box for scenario planning. Futures research methodology version. Vol:2. No2.
5. Godet, M., & Durance, P. (2011). Strategic foresight for corporate and regional development. Paris. Dunod–Unesco Foundation Prospective et Innovation.
6. Harrison, Ross. (2018). Shifting in the Middle East balance of power An historical perspective. Al Jazeera Centre for Studies. Vol 46. No 3. jcforstudies@aljazeera.net, http://studies.aljazeera.
7. Horowitz. shale. (2001). Balance of power: Formal Perfection and Practical flaws. Jornal of peace research.Vol: 38. No 6.
8. Khalaj, Hamid R. (2017). The renewed balance of power in the Middle East. Research associate: Cyprus Center For European and International Affaires. Vol: 13. No 4. Pp 1-3.
9. Korolkov, Leonid (2016). The Shifting Middle-Eastern Balance of Power. International Trends (Mezhdunarodnye protsessy). Digest of 'International Trends' RAND. Vol:18. No3. pp 87-94.
10. Salem, Paul. (2017). Navigating a Turbulent Middle East: Priorities for the Next President, The Middle East Journal. Vol 70. No 4. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 256 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 179 |
||
