دکتری آینده پژوهی دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و مدیریت راهبردی
چکیده
سازمان‌های متولی حوزه امنیتی اعم از امنیت ساختار حاکمیت و ارکان آن، امنیت عمومی و امنیت اجتماعی، علاوه بر توانایی مدیریت تغییرات تدریجی، باید بتوانند گسستگی‌ها را به‌سرعت تشخیص دهند و تغییرات جهشی را مدیریت کنند. تحولات حوزه امنیت داخلی در سال‌های گذشته در شناسایی تحولات و تهدیدات محیطی، نمایانگر نیازمندی‌های بیش از پیش این حوزه به آیندهنگاری راهبردی است. در این پژوهش از روش‌های کمی و کیفی (آمیخته اکتشافی، با مرور نظاممند منابع آیندهنگاری راهبردی امنیت داخلی و انجام مصاحبه‌های عمیق با 14 نفر از صاحب‌نظران و خبرگان، ابعاد و مؤلفه‌ها و زیرمولفههای الگو استخراج و به اعتباریابی عناصر و تعیین اهمیت آنها به کمک میانگین رتبهای و معادلات ساختاری با اخذ نظرات 42 نفر از خبرگان پرداخته شده است. میزان آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی تحقیق به ترتیب معادل 824/. و 828/. است. در یافتههای تحقیق به ارائه زیرمولفههای الگوی آیندهنگاری راهبردی امنیت داخلی در قالب مولفههای تعیین ارکان جهتساز، تعیین قلمرو، دادهآوری، توصیف، توسعه تصمیم، راهبردپردازی، سیاست‌گذاری، مدیریت نوآوری، طرح راهبردی و مدیریت تغییر پرداخته شد. تدوین راهبردهای پابرجا بر اساس سناریوهای محتمل و تدوین راهبردهای موردی و منعطف مبتنی بر سناریوهای شگفتیساز، نوآوری الگوی ارائه شده است که میتواند طرحریزان را در مواجهه و رویارویی با تغییرات محیط پویا و دارای عدم قطعیت آماده کند. نشانگرها میتوانند نقش اساسی در تعیین نقطه عزیمت برای رویارویی با سناریوی محتمل و مرجح باشند.
نهج البلاغه- سید رضی، ترجمه محمد دشتی(1386)، انتشارات عطر آگین.
بیانات امام خمینی (رحمت‌الله علیه)، صحیفه نور، نرم‌افزار به‌سوی نور (3).
آقایی پور، مهتاب؛ احمدی، محمد؛ تقوی گل سفیدی، حسین؛ جدا، نرگس؛ خزایلی، مسعود؛ روحانی، محمد؛ کاشیپور، میثم؛ موحدی، صادق و نیل فروشان، هادی (1387)، بررسیتطبیقیوترازیابیدرنظامهایآیندهپژوهیششکشور، مؤسسه بنیان دانش پژوهان / مرکز آیندهپژوهی علوم و فناوری امنیت داخلی- مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی.
آکسل و الکری (2009)، برنامهریزی سناریو در سیاست‌گذاری عمومی، دانشگاه کپنهاگ.
بلندیان، غلامحسین (1386)، مطالبات نوین اجتماعی وظرفیت سازی در امنیت داخلی کشورهای در حال توسعه، فصلنامه مطالعات دفاعی استراتژیک، دوره 8، شماره 29، بهار 1386، صفحه 1 تا 28
جمشیدیان، هادی (1400)، تبیین مواضع مقام معظم رهبری پیرامون امنیت داخلی جمهوری اسلامی ایران، پژوهشکده امنیت داخلی پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس.
جائوتسی، ماریا؛ ساپیو، بارتولومئو (1394)، آخرین پیشرفت‌ها در روش‌شناسی‌های آیندهنگاری، ترجمه سینا و محمدامین فقیه و فرهاد نظری‌زاده، ناشر: موسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی.
چرماک، جی توماس (1393)، برنامهریزی بر پایه سناریو، ترجمه سعید خزایی، مریک وکیل زاده و علی راه نشین، تهران: انتشارات علم آفرین. چاپ اول.
چاردلی، عباس؛ پدرام، عبدالرحیم؛ دهقان، نبی اله؛ علیزاده، عظیم (1399)، الگوی آیندهنگاری راهبردی دفاعی، فصلنامه علمی – پژوهشی مدیریت راهبردی دفاع ملی، شماره 14، تابستان 1399، صفحه 91 تا 124.
تئومو کوواسا (2011)، کاربست آیندهنگاری راهبردی در دولت، ترجمه محسن و مصطفی کشاورز ترک، موسسه افق آینده پژوهی راهبردی.
خزایی، سعید؛ حیدری، امیرهوشنگ؛ کشاورزترک، عین اله (1394)، طراحی مدل آیندهپژوهانه اسناد سیاست‌گذاری فناوری انقلاب اسلامی، نشریه علمی – پژوهشی پژوهشنامه انقلاب اسلامی، دوره 5، شماره 14، بهار 1394، صفحه 1 تا 25
خزایی، سعید و الهی، ایرج (1392)، عوامل موفقیت در آیندهنگاری ملی، فصلنامه علمی پژوهشی آینده پژوهی، سال اول، شماره 2، تابستان 1391، صفحه 5 تا 28
خاکی، غلامرضا (1392)، روش تحقیق در مدیریت، نشر فوژان.
خلیلی شورینی، سیاوش (1392)، روش‌های تحقیق در علوم انسانی، تهران: موسسه انتشارات یادواره کتاب، چاپ هشتم.
پدرام، عبد الرحیم و احمدیان، مهدی (1394)، آموزهها و آزمودههای آیندهپژوهی، انتشارات موسسه افق آینده پژوهی راهبردی.
مینتزبرگ، هنری و همکاران (1384)، جنگل استراتژی، ترجمه محمود احمدپور داریانی، انتشارات پردیس.
مرادیان، محسن (1385)، درآمدی بر ابعاد و مظاهر تهدیدات – انتشارات راشا.
-مهری، عباس (1381)، بررسی مفهوم امنیت ملی و تأثیر آن در توسعه پایدار، فصلنامه مطالعات دفاعی راهبردی، شماره 15داعا، زمستان.
میرزایی اهرنجانی، حسن و سرلک، محمد علی(1376)، در جستجوی یک طرح نظری برای شناخت و تجزیه و تحلیل عوامل موثر بر وجدان کاری و انضباط اجتماعی در سازمان، مجموعه مقالات دومین اجلاس بررسی راههای علمی حاکمیت وجدان کاری و انضباط اجتماعی.
لیندگران، ماتس و باندهولد، هانس (1390)، طراحی سناریو- پیوند بین آینده و راهبرد، ترجمه عبدالعزیز تاتار. مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی مرکز آیندهپژوهی علوم و فناوری دفاعی.
عیوضی، محمد رحیم (1394) ، جزوه آموزشی، دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و مدیریت راهبردی.
عرفانی راد، بهرام (1394)، تبیین رویکرد تامین اجتماعی در دولت اسلامی و نقش آن در خنثی سازی تهدیدات نرم اقتصادی، دانشکده مدیریت و برنامه ریزی راهبردی دانشگاه جامع امام حسین(ع).
داوری، علی و رضازاده، آرش (1392)، مدل‌سازی معادلات ساختاری با نرم افزار PLS، انتشارات جهاد دانشگاهی، چاپ اول.
عطائی، مهدی (1395)، ناجا و دشواره کنشگری در امنیت ملی، گزارش مرکز آیندهپژوهی و ایده‌پردازی معاونت اشراف فرماندهی ستاد کل نیروهای مسلح.
کلاین، پل (1380)، راهنمای آسان تحلیل عاملی، ترجمه حلال صدراسادات، اصغری مینایی، نشر سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت).
رینگلند، گیل (1391)، برنامهریزی سناریویی مدیریت برای آینده، ترجمه مسعود منزوی، مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی، مرکزآیندهپژوهی علوم وفناوری دفاعی.
یزدانی، اسماعیل (1395)، ناجا؛ از داده تا دانایی، گزارش مرکز آیندهپژوهی و ایده‌پردازی معاونت اشراف فرماندهی ستاد کل نیروهای مسلح.
یونیدو (گروه آیندهنگاری سازمان توسعه ملل متحد) (1387)، راهنمای آیندهنگاری فناوری یونیدو، جلد اول: سازمان و روش‌ها؛ سونیا شفیعی اردستانی و همکاران، مرکز آیندهپژوهی علوم و فناوری دفاعی، تهران.
کرامتزاده، عبدالمجید (1387)، بررسی، شناسایی وطراحی الگوریتم اقتضایی مناسب آیندهنگاری درسطح بخشی باتاکید بر سه روش دلفی، رهنگاری وسناریونگاری، اندیشگاه آتی نگار، ناشر: مرکز آیندهپژوهی علوم و فناوری دفاعی، موسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی.
رونی، کورتیس (1391)، نقاط اشتراک برنامهریزی استراتژیک و مطالعه آیندهپژوهی، ترجمه: شهرکی، محمد وآریایی جو، فرهاد، فصلنامه مطالعات آیندهپژوهی، پیاپی 3، پاییز 1391، صفحه 79 تا 92
ب. منابع انگلیسی
Andrew, Leigh. (2003). Thinking Ahead: strategic Foresight and Government, Astralian Journal of Public Administration.
Gomez, Portaleoni, Claudio. (2011). The Impact of Corporat Foresight on Strategic Decisions - a Case of a European Bannk, a thesis submitted to The University of Birmingham for the degree of Doctor of Philosiphy, Birmingham Business School.
Strategic Foresight in the German Armed Forces, Bundeswehr Office for Defence Planning (2017). planungsamt.bundeswehr.de.
Slaughter, RA. (1999). Futures for the Third Millennium: Enabling the Forward View, Prospect Media, Sydney.
Maj R.D. Dove )2012(. Strategic Foresight in Canadian Forces, Canadian Forces Colleg, JCSP 38, Master of Defence Studies.
Kousa, Tuomo (2011). Practicing Strategic Foresight in Government. S. Rajaratnam School of International Studies, Nanyang(Singapore).
Rohrbeck ،Ren ) 2011 ). Corporate ForesightTowards a Maturity Model for the Future Orientation of a Firm، Publisher: Physica-Verlag
