آمار
| تعداد نشریات | 18 |
| تعداد شماره‌ها | 450 |
| تعداد مقالات | 3,103 |
| تعداد مشاهده مقاله | 2,423,022 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,106,559 |
ارزیابی خطر، ریسک و تدوین برنامه مدیریت بیابان در منطقه تایباد-باخرز، استان خراسان رضوی | ||
| فصلنامه آماد و فناوری دفاعی | ||
| دوره 4، شماره 1 - شماره پیاپی 9، تیر 1400، صفحه 127-168 اصل مقاله (1.27 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| نویسندگان | ||
| عباس علی پور1؛ مهدی سرپرست2 | ||
| 1استادیار دانشگاه جامع امام حسین(ع) | ||
| 2کارشناسی ارشد جغرافیا | ||
| چکیده | ||
| بیابانزایی یک فرایند غیرقابل بازگشت است که تحت تأثیر چندین عامل ایجاد و از ترکیب تمایل و استعداد طبیعی محیط با مداخلات انسانی و تغییر اقلیم نمایان می‌شود. بیابانزایی اساساً در مناطق خشک رخ می‌دهد اما دامنه وسیعی از محیط، اقلیم و جوامع انسانی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. حدود 80 درصد از مساحت ایران در مناطق خشک و نیمه‌خشک واقع شده است که یکسوم این مناطق در معرض خطر شدید پدیده بیابانزایی قرار دارند و همواره بیابانزایی به عنوان اصلیترین مانع پیشرفت و توسعه این مناطق به شمار میرود. بنابراین ارزیابی شدت خطر و شناسایی مهم‌ترین معیارهای بیابانزایی با استفاده از مدلهای مناسب تجربی – عددی به عنوان پایه ارزیابی ریسک و مبنای تدوین برنامه‌های مدیریتی، الزامی است. این تحقیق در منطقه بیابانی تایباد-باخرز، استان خراسان رضوی با هدف تهیه نقشه شدت خطر، ریسک بیابانزایی و تدوین برنامه مدیریتی متنوع کنترل بیابان انجام شده است. به منظور ارزیابی خطر بیابانزایی از مدل نه معیاری IMDPA و رخساره‌های ژئومورفولوژی استفاده شده که در آن نقشه واحدهای کاری بر اساس نقشه‌های، زمین‌شناسی، کاربری اراضی، تصاویر ماهواره‌ای و بازدیدهای میدانی تهیه و نقشه ریسک با ترکیب نقشه‌های شدت خطر، فراوانی و درجه آسیب‌پذیری عناصر بر اساس معادله ریسک ایجاد شد. براساس نتایج ارزیابی، اولویتبندی معیارها در بیابانزایی منطقه، عبارت‌اند از: اقلیم، فرسایش، کشاورزی، زمین‌شناسی، پوشش گیاهی، اقتصادی- اجتماعی، خاک، توسعه تکنولوژی و آب زیرزمینی. به علاوه 63 درصد از مساحت منطقه در کلاس خطر بیابانزایی با شدت بحرانی (III) و ریسک بحرانی (III و IV)، قرار گرفت. نتایج بهدستآمده حاکی از آن است که معیارهایی که ارتباط مستقیم انسان با محیط و منابع را نشان می‌دهد، بیشترین تأثیر را در شدت بیابانزایی منطقه دارند. در نهایت برنامهای در قالب شش راهبُرد مدیریتی در جهت توسعه پایدار و ایجاد شرایط باثبات در منطقه ارائه گردید. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| خطر بیابانزایی؛ مدل IMDPA؛ رخساره ژئومورفولوژی؛ ریسک؛ برنامه مدیریتی | ||
| مراجع | ||
|
احمدی، حسن؛ ابریشم، الهام السادات؛ اختصاصی، محمدرضا؛ جعفری، محمد و گلکاریان، علی (1384)، ارزیابی و تهیه نقشه وضعیت بیابانزایی با استفاده از مدل ICD و MICD در منطقه فخرآباد- مهریز. مجله بیابان، شماره 1، 20 .
اونق، مجید (1373)، ارزیابی توان تولیدی و مدیریت مراتع با استفاده از سیستم GIS. مجموعه مقالات اولین سمینار ملی مرتع و مرتعداری در ایران. سازمان جنگل‌ها ومراتع و دانشگاه صنعتی اصفهان، 2 .
اونق، مجید (1379)، جزوه درسی اکوسیستم‌های مناطق بیابانی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان. 110 .
بیرودیان، نادر (1380). اصول مدیریت مناطق بیابانی. انتشارات رشاد. 205 .گرگان.
پورمظفر، سجاد؛ نفیسی بهابادی، محمود؛ موحدینیا، عبدالعلی؛ محمدی، مهرزاد و پذیر، خلیل (1393)، بررسی اثر شوری بر عملکرد رشد، متغیرهای خونی و سلول‌های کلرایدی آبشش ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمان (Oncorhynchus mykiss)، مجله علمی ـ پژوهشی زیستشناسی جانوری تجربی، سال دوم، شماره چهارم، پیاپی هشتم، بهار 1393 (21-9).
جعفری‌زاده، ممحمدرضا (1389)، ارزیابی شدت بیابانزایی با استفاده از مدل IMDPA. پایان‌نامه کارشناسی ارشد بیابان‌زدایی، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران.181.
ذوالفقاری، فرهاد؛ شهریاری، علیرضا؛ فخیره، اکبر؛ نوری، سهیلا؛ راشکی، علیرضا و خسروی، حسن (1390)، ارزیابی شدت بیابانزایی دشت سیستان با استفاده از مدل IMDPA. مجله پژوهش‌های آبخیزداری (پژوهش و سازندگی)، شماره 91، 11 .
نظری‌نژاد، مهدی (1389)، ارزیابی کارایی مدلهای ICD و ESAs جهت پهنه‌بندی و تدوین برنامه مدیریت خطر بیابانزایی (مطالعه موردی: منطقه رضا آباد خارتوران). پایان نامه کارشناسی ارشد مدیریت مناطق بیابانی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان. 153.
نیکو، شیما (1390)، ارزیابی پتانسیل بیابانزایی بر اساس روش IMDPA جهت شناخت عوامل مؤثر در تخریب اراضی (مطالعه موردی :منطقه دامغان). پایان نامه دکتری، دانشگاه تهران. 233.
European Commission. 1999. Mediterranean Desertification and Landuse (MEDALUS). MEDALUS office. Landan. 90 pp.
FAO. 1984. Provisional methodology for assessment and mapping of desertification. Food and Agriculture Organization of the United Nations and United Nations Environment Programme. Italy: Rome. 84 pp.
FAO/UNEP/UNESCO/WMO. 1977. World map of desertification at scale of 1:25000000. UNCON on desertification Nairobi.
Leman, N., Ramli, MF. & Khirotdin, R.P.K., 2016. GIS-based integrated evaluation of environmentally sensitive areas (ESAs) for land use planning in Langkawi, Malaysia. Ecol. Indic. 61, 293–308.
Salvati, L., Mavrakis, A., Colantoni, A., Mancino, G. & Ferrara, A., 2015. Complex Adaptive Systems, soil degradation and land sensitivity to desertification: A multivariate assessment of Italian agro-forest landscape. Sci. Total Environ. 521–522, 235–245.
Santini, M., Caccamo, G., Laurenti, A., Noce, S. & Valentini, R., 2010. A multi-component GIS framework for desertification risk assessment by an integrated index. Appl. Geogr. 30, 394–415.
World Meteorological Organization (WMO). 1983. Technology on meteorological and hydrological aspects of the combat against desertification. Proce. Problems and Prospects of desertification Control in the ESCAP region, Bangkok, Thailand. 17 pp.
Zezere, J. L., Garcia, R. A. C. Oliveira, S. C. & Reis, E. 2008. Probabilistic landslide risk analysis considering direct costs in the area north of Lisbon (Portugal), Journal of Geomorphology. 29 pp.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 226 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 306 |
||