دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
سامانه رتبه بندی نشریات علمی
سامانه همایش ها
سامانه جامع رسانه‌های کشور
پایگاه استنادی علوم جهان اسلام
مرکز ملی شاپا

 آمار

تعداد نشریات15
تعداد شماره‌ها326
تعداد مقالات2,188
تعداد مشاهده مقاله1,018,647
تعداد دریافت فایل اصل مقاله875,108
حافظ نیا, محمدرضا, رشید, غلامعلی, رومینا, ابراهیم, حسنی سعدی, حسین. (1401). مقاله پژوهشی: تبیین نظری تأثیر عوامل جغرافیایی و ژئوپلیتیکی مناطق ساحلی اقیانوسی بر امنیت ملی. سامانه مدیریت نشریات علمی, 20(89), 5-26.
محمدرضا حافظ نیا; غلامعلی رشید; ابراهیم رومینا; حسین حسنی سعدی. "مقاله پژوهشی: تبیین نظری تأثیر عوامل جغرافیایی و ژئوپلیتیکی مناطق ساحلی اقیانوسی بر امنیت ملی". سامانه مدیریت نشریات علمی, 20, 89, 1401, 5-26.
حافظ نیا, محمدرضا, رشید, غلامعلی, رومینا, ابراهیم, حسنی سعدی, حسین. (1401). 'مقاله پژوهشی: تبیین نظری تأثیر عوامل جغرافیایی و ژئوپلیتیکی مناطق ساحلی اقیانوسی بر امنیت ملی', سامانه مدیریت نشریات علمی, 20(89), pp. 5-26.
حافظ نیا, محمدرضا, رشید, غلامعلی, رومینا, ابراهیم, حسنی سعدی, حسین. مقاله پژوهشی: تبیین نظری تأثیر عوامل جغرافیایی و ژئوپلیتیکی مناطق ساحلی اقیانوسی بر امنیت ملی. سامانه مدیریت نشریات علمی, 1401; 20(89): 5-26.

مقاله پژوهشی: تبیین نظری تأثیر عوامل جغرافیایی و ژئوپلیتیکی مناطق ساحلی اقیانوسی بر امنیت ملی

مطالعات دفاعی استراتژیک
دوره 20، شماره 89، آبان 1401، صفحه 5-26    اصل مقاله (899.5 K)
نوع مقاله: پژوهشی
نویسندگان
محمدرضا حافظ نیا* 1؛ غلامعلی رشید2؛ ابراهیم رومینا3؛ حسین حسنی سعدی4
1استاد دانشگاه تربیت مدرس تهران
2استاد جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
3دانشیار جغرافیای سیاسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
4دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
چکیده
تأمین امنیت ملی، به عنوان شرط اساسی بقای کشورها، تابع بکارگیری طیف فراگیری از عناصر مادی و معنوی قدرت ملی است. با توجه به تأثیر موقعیت و ویژگی­های جغرافیایی و ژئوپلیتیکی بر قدرت و امنیت ملی، تبیین نظری رویکرد کشورها به فراوری ظرفیت­های مناطق و قلمروهای ژئوپلیتیکی و ژئواستراتژیکی ممتاز برای تأمین امنیت ملی حائز اهمیت است. امروزه مناطق ساحلی اقیانوسی، کارکردهای امنیتی، سیاسی، اقتصادی و ارتباطات منطقه‌ای و بین‌المللی زیادی برای کشورها دارند و اهمیت ژئوپلیتیکی و ژئواستراتژیکی آنها در سطوح محلی، ملی، منطقه­ای و جهانی رو به افزایش است. این مناطق می‌توانند تأثیر چشمگیری بر منزلت و وزن ژئوپلیتیکی و جایگاه کشورها در مناسبات منطقه‌ای و بین­المللی بر جای گذارند. این تحقیق با هدف تبیین نظری تأثیر عوامل جغرافیایی و ژئوپلیتیکی مناطق ساحلی اقیانوسی بر امنیت ملی انجام شده است. تحقیق از نوع بنیادی است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است و از روش کتابخانه­ای و اسنادی برای گردآوری داده­ها و اطلاعات، با بهره­گیری از ابزار فیش­برداری استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می­دهد که تحلیل تأثیر مناطق ساحلی اقیانوسی بر امنیت ملی از طریق دو متغیر میان­گر «توسعه» و «قدرت ملی» قابل تبیین است. ویژگی­های جغرافیایی و عوامل ژئوپلیتیکی مناطق ترکیبی ساحلی اقیانوسی (آبی و خشکی)، از طریق تأثیر بر شاخص­های توسعه و نیز تغییر وزن و برایند قدرت ملی کشورها، در قالب هفت عامل مکانی- فضایی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، زیست­محیطی و نظامی بر امنیت ملی آنها تأثیر­گذارند.
کلیدواژه‌ها
سواحل اقیانوسی؛ امنیت ملی؛ ژئوپلیتیک؛ جغرافیا
مراجع

فهرست منابع:

الف- منابع فارسی

  • الهویردی زاده و حافظ نیا (1395) تبیین رابطه موقعیت دریایی با سطح توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورها، مجموعه مقالات همایش فرآوری پتانسیل های ژئوپلیتیکی توسعه در کرانه های اقیانوسی جنوب شرق کشور؛ تهران: وزارت کشور، 27 مهرماه 1395- ص 104
  • تریف، تری، کرافت، استیوارت، جیمز، لوسی و مورگان، پاتریک (1383) مطالعات امنیتی نوین، ترجمه، طیب، علیرضا و بزرگی، وحید، تهران، انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی
  • توماس، کارولین (1382) حکومت جهانی، توسعه و امنیت انسانی، ترجمه، مرتضی بحرانی، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی
  • حافظ نیا، محمدرضا (1384)، نقش استراتژیک خلیج فارس و تنگه هرمز، تهران، انتشارات سمت
  • حافظ نیا، محمدرضا و احمدی کرچ، سید عباس (1396) آراء و نظریه‌های علمی دکتر محمدرضا حافظ‌نیا (استاد جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک دانشگاه تربیت مدرس)؛ مشهد: پاپلی
  • حافظ­نیا، محمدرضا (1390) اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک. تهران: انتشارات پاپلی.
  • حافظ‌نیا، محمدرضا. رشید، غلامعلی. پرهیزگار، اکبر و افشردی، محمدحسین. (1386). الگوی نظری طراحی راهبرد دفاعی مبتنی بر عوامل ژئوپلیتیکی. فصلنامه بین المللی ژئوپلیتیک، 3(8)، 38-7.
  • دوئرتی، جیمز و فالتزگراف، رابرت. نظریه­های متعارض در روابط بین­الملل. ترجمه: طیب، علیرضا و بزرگی، وحید (1388)، تهران: نشر قومس.
  • روشندل، جلیل (1374) امنیت ملی و نظام بین المللی، تهران: انتشارات سمت
  • سیف­زاده، سید حسین (1382). نظریه­پردازی در روابط بین الملل: مبانی و قالب­های فکری. تهران: انتشارات سمت
  • صباغیان، علی، جلالی، محسن. (1400). مولفه های ژئواکونومیک سیاست خارجی فرانسه در فضای رقابت های ژئوپلیتیک غرب آسیا و پیامدهای آن برای روابط ایران-فرانسه. فصلنامه مطالعات روابط بین الملل، 14(1)، -.
  • عاطفی حسن، رومینا ابراهیم، قربانی نژاد ریباز. الگوی نظری توسعه فضایی در مناطق مرزی تلفیقی. فضای جغرافیایی. ۱۳۹۹; ۲۰ (۷۲) :۳۷-۱۹ URL: http://geographical-space.iau-ahar.ac.ir/article-۱-۳۴۱۶-fa.html
  • عزتی، عزت الله (1394)؛ ژئوپلیتیک در قرن بیست­ویکم، (چاپ 6) تهران: انتشارات سمت
  • کریمی پور، یداله، و محمدی، حمیدرضا (1389). تعریف منطقه ساحلی برای مطالعات ICZM در ایران. جغرافیا، 8(25)، 87-103.
  • https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=112485
  • کلاه چیان . محمود (1398)، کارگزاران امنیت در مکتب امنیتی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه آفاق امنیت، سال دوازدهم، شماره 43، صفحه 32-5
  • مختاری هشی، حسین. (1397). تبیین مفهوم ژئواکونومی (اقتصاد ژئوپلیتیکی) ‏ و توصیه هایی برای ایران. فصلنامه بین المللی ژئوپلیتیک، 14(50)، 56-82.
  • مورگنتا، هانس جی. سیاست میان ملت­ها: تلاش در راه قدرت و صلح. ترجمه: مشیرزاده، حمیرا (1374)، تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه.
  • نامی، محمدحسن، و حیدری پور، اسفندیار. (1391). الگوی جدید برای محاسبه دقیق مساحت و طول مرزهای کشور ج.ا. ایران. جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای)، 2(2)، 229-248. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=173906
  • واثق، محمود، قالیباف، محمدباقر، غلامی، مجید. (1398). تدوین چشم انداز امنیتی مطلوب جمهوری اسلامی ایران با تاکید بر مولفه های ژئوپلیتیکی. مطالعات راهبردی بسیج، 22(82)، 129-158.
  • یزدان‌پناه درو، کیومرث. (1388). تغییرات مدل‌های ژئوپلیتیکی امنیت در عصر حاضر. فصلنامه بین المللی ژئوپلیتیک، 5(15)، 98-115.

ب – منابع انگلیسی

  • s Gray (1988) The Geopolitics of Super Power. Lexington. KY: University Press of Kentucky.
  • Grosse, T. G. (2014) ‘Geoeconomic Relations between the EU and China: The Lessons from the EU Weapon Embargo and from Galileo’, Geopolitics, 19, 1, pp. 40–65
  • Kearsley, H. J. (1990). A theory on maritime power for the not-aligned notnuclear naval powers: with Sweden and Ireland as case studies. Ph.D Thesis, Aberdeen, University of Aberdeen. 18.Kearsley, H. J. (1992). Rethinking maritime power theory. Comparative Strategy, 11(2), 195-211. DOI:10.1080/01495939208402871
  • Mahan, A. T. (1889). The Influence of Sea Power upon History 1660-1783. Boston, Dover Publications
  • OECD (2016), The Ocean Economy in 2030, OECD Publishing, Paris, https://doi.org/1787/9789264251724-en.
  • Prescott, J. R. V. (1975). The Political Geography of the Oceans. London, Newton Abbot David & Charles Press.
  • Sakhuja, V. (2011). Asian Maritime Power in the 21st Century: Strategic Transactions China, India and Southeast Asia. Singapore, Institute of Southeast Asian Studies (ISEAS) Press
  • Till, G. (1982). Maritime Strategy and the Nuclear Age. London and Basingstoke, Macmillan Press LTD.
  • Till, G. (2004). Seapower: A Guide for the Twenty-first Century. London, FRANK CASS Publishers.
  • Till, G. (2005). Seapower: A Guide for the Twenty-first Century. London, Taylor & Francis e-Library.
  • Till, G. (2009). Seapower: A Guide for the Twenty-first Century (second edition). Londan and New York, Routledge Publication.
  • UNCTAD Review of Maritime Transport, various issues. For 2006–2019, the breakdown by type of cargo is based on Clarkson Research Services, Shipping Review and Outlook, various issues
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 110
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 217