آمار
| تعداد نشریات | 15 |
| تعداد شماره‌ها | 352 |
| تعداد مقالات | 2,389 |
| تعداد مشاهده مقاله | 1,170,341 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,046,647 |
بررسی زمینه‌های ژئوپلیتیکی بروز جنگ تحمیلی عراق علیه ایران | ||
| فصلنامه علمی مطالعات دفاع مقدس | ||
| مقاله 2، دوره 8، شماره 4 - شماره پیاپی 32، اسفند 1401، صفحه 45-70 اصل مقاله (1.2 M) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| نویسندگان | ||
| محسن رادمهر* 1؛ عباس علی پور2؛ حسن سعادتی3 | ||
| 1کارشناسی ارشد جغرافیا و دفاع مقدس دانشگاه جامع امام حسین(علیه السلام)، تهران، ایران | ||
| 2دانشیار جغرافیای سیاسی دانشگاه جامع امام حسین(علیه السلام)، تهران، ایران | ||
| 3استادیار جغرافیای سیاسی دانشگاه جامع امام حسین(علیه السلام)، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| عامل جغرافیا و ژئوپلیتیک نقش انکارناپذیری در وقوع جنگ‌ها ایفا می‌کنند. دولتمردان کشورهایی که با محدودیت‌های ژئوپلیتیکی روبه‌رو هستند، غالباً برای تغییر این وضعیت، دیدگاه‌های توسعه‌طلبانه‌ای نسبت به همسایگان خود دارند. کشور ایران نیز با توجه به موقعیت ژئوپلیتیکی‌اش، همواره مورد تهدید قرار گرفته است. جنگ هشت‌ساله عراق علیه ایران، به عنوان یکی از مهم‌ترین جنگ‌های دوره معاصر تا حد زیادی متأثر از ژئوپلیتیک و عامل جغرافیا بوده است. هدف این پژوهش بررسی و تبیین زمینه‌های ژئوپلیتیکی بروز جنگ تحمیلی عراق علیه ایران می‌باشد. درواقع پژوهش حاضر در پی پاسخ به این سؤال است که مهم‌ترین زمینه‌های ژئوپلیتیکی بروز جنگ تحمیلی عراق علیه ایران کدم‌اند؟ این پژوهش بر اساس ماهیت و روش، توصیفی- تحلیلی محسوب می‌شود. اطلاعات موردنیاز به شیوه اسنادی و با مراجعه به منابع معتبری چون کتب، مقالات و گزارش‌های معتبر گردآوری شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که جنگ تحمیلی عراق علیه ایران در بستر سه سطح ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی به وقوع پیوست. بنا به این یافته‌ها، عوامل ژئوپلیتیکی بروز جنگ در سطح ملی به عوامل سرزمینی و قلمرویی، ژئواکونومیک، ژئوکالچر، هیدروپلتیک، سیاسی، ژئواستراتژی و نظامی؛ در سطح منطقه‌ای به عوامل سرزمینی، ژئواکونومیک، ژئوکالچر، سیاسی، ژئواستراتژی و نظامی و در سطح بین‌الملل به عوامل ژئواکونومیک، ژئوکالچر، سیاسی، ژئواستراتژی و نظامی قابل‌تقسیم و بررسی است. واژگان کلیدی: ژئوپلیتیک، ایران، عراق، جنگ تحمیلی، تنش و منازعه | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| واژگان کلیدی: ژئوپلیتیک؛ ایران؛ عراق؛ جنگ تحمیلی؛ تنش و منازعه | ||
| مراجع | ||
|
ادیب مقدم، آرشین(1388). سیاست بین‌المللی در خلیج‌فارس: تبارشناسی فرهنگی، ترجمه داود غرایاق زندی، تهران: شیرازه.
ایزدی، فؤاد؛ سقای بی ریا، حکیمه و ثمودی، علیرضا(1400). واکاوی مسئله چراغ سبز دولت کارتر به صدام بر اساس اسناد تازه منتشر شده وزارت خارجه آمریکا. مطالعات دفاع مقدس، 7(3)، 91-114.
پارسا دوست، منوچهر(1369). نقش عراق در شروع جنگ همراه با: بررسی تاریخ عراق و اندیشه‌های حزب بعث، چاپ چهارم، تهران: انتشارات باز.
پورشاسب، عبدالعلی؛ مرادیان، محسن و آرش، مجید(1400). رفتار و عملکرد سیاسی- نظامی کشورهای منطقه در قبال جنگ تحمیلی رژیم بعث عراق علیه ایران. مطالعات دفاع مقدس، 7(2)، 9-47.
جعفری ولدانی، اصغر(1387). ژئوپلیتیک جدید دریای سرخ و خلیج‌فارس، چاپ سیزدهم، تهران: انتشارات دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
جعفری ولدانی، اصغر(1399). چالش‌ها و منازعات در خاورمیانه، چاپ سوم، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
حاجی حسن، ملیحه و غفاری هشجین، زاهد(1399). بررسی نقش رهبری حضرت امام خمینی(ره) در بسیج گری گروها در دوره شکل گیری انقلاب اسلامی، پژوهش‌های انقلاب اسلامی، 9(1)، 73-92.
حافظ نیا، محمدرضا و ربیعی، حسین(1392). خلیج‌فارس و نقش استراتژیک تنگه هرمز، چاپ دوازدهم، تهران: انتشارات سمت.
حافظ نیا، محمدرضا(1390). جغرافیای سیاسی فضای مجازی، تهران: انتشارات سمت.
حافظ نیا، محمدرضا؛ صفوی، سید یحیی؛ میرزائی تبار، میثم(1396). بررسی و تحلیل سیر تحول در نظریه‌های منازعه، سیاست دفاعی، 26(101)، 133-177.
حضرتی، حسن و قیصریان فرد، هادی(1399). دلایل تداوم جنگ و ناکامی صلح پس از فتح خرمشهر در سال 1361. مطالعات دفاع مقدس، 6(1)، 85-122.
درایسدل، آلاسدایر و بلیک، جرالد اچ(1386). جغرافیای سیاسی خاورمیانه و شمال آفریقا، ترجمه دره میرحیدر، چاپ پنجم، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه.
روشن، علی‌اصغر و فرهادیان، نورالله(1388). فرهنگ اصطلاحات جغرافیای سیاسی ـ نظامی، تهران: انتشارات دانشگاه امام حسین(ع).
زرقانی، سید هادی(1400). بررسی و تبیین راهبردهای دفاعی حضرت امام خمینی(رحمه الله علیه) در دفاع مقدس. مطالعات دفاع مقدس، 7(3)، 33-68.
زین‌العابدین، یوسف و کارساز، انام(1389). جایگاه موقعیت جغرافیایی در نظریه‌های ژئوپلیتیک، جغرافیای انسانی، 3(1)، 45-55.
سعیدزاده، محمدرضا(1389). نقش هیدروپلیتیکی رودخانه‌های مرزی در چگونگی روابط کشورهای ایران و عراق، تهران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات.
سلامی، حسن(1376). علل به وجود آورندة جنگ عراق علیه ایران، تهران: تدوین دفتر بررسی‌های سیاسی انقلاب اسلامی، جنگ تحمیلی و نظام بین‌الملل.
سیف زاده، سید حسین(1396). اصول و روابط بین‌الملل، تهران: انتشارات میزان.
طاهری، مسعود؛ حیدری، غلامحسین و عزتی، عزت‌الله(1397). تحلیل معادلات قدرت جهانی در بستر ژئوکالچر، پژوهش نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، 10(4)، 163-191.
عزتی، عزت اله(1391). ژئوپلیتیک، تهران: انتشارات سمت.
عزتی، عزت‌الله و نامی، محمدحسن(1392). تحلیل ژئوپلیتیکی مرز ایران و عراق، تهران: انتشارات دانا پناه.
عزتی، عزت‌الله(1397). ژئوپلیتیک در قرن بیست و یکم، چاپ هفتم، تهران: انتشارات سمت.
علایی، حسین(1395). تاریخ تحلیلی جنگ ایران و عراق، تهران: نشر مرزوبوم.
علایی، حسین(1400). بررسی و ارزیابی راهبردهای دفاعی و نظامی جمهوری اسلامی ایران در جنگ تحمیلی. مطالعات دفاع مقدس، 7(2)، 49-73.
علی اکبری مارانتو، محمدرضا(1399). بررسی عملکرد حقوقی شورای امنیت در جنگ تحمیلی: غلبه منافع قدرتهای بزرگ بر حقوق بین‌الملل. مطالعات دفاع مقدس، 6(1)، 141-161.
فروتنی، زهرا(1399). تحلیل تطبیقی دستاوردهای سیاسی انقلاب اسلامی با آرمان‌های سیاسی آن (با تاکید بر محورهای بیانیه گام دوم انقلاب)، پژوهش‌های انقلاب اسلامی، 9(4)، 293-316.
قربانی نژاد، ریباز؛ حافظ نیا، محمدرضا؛ احمدی پور، زهرا و قوام، عبدالعلی(1393). بررسی مفهوم منازعه در نظریه‌های روابط بین‌الملل و ژئوپلیتیک، راهبرد، سال 23(70)، 265-291.
قربانی نژاد، ریباز؛ شهریور، هومان و پارسایی، اسماعیل(1392). ایران و عراق، تحلیل منابع جغرافیایی تنش در شمال غرب خلیج‌فارس، مجموعه مقالات نهمین همایش ملی خلیج‌فارس.
کرنگ، مایک(1390). جغرافیای فرهنگی، ترجمه مهدی قرخلو، چاپ ششم، تهران: انتشارات سمت.
کریمی پور، یدالله(1382). مقدمه‌ای بر ایران و همسایگان، تهران: انتشارت جهاد دانشگاهی دانشگاه تربیت معلم.
کسرایی، محمدسالار؛ موسوی، سیدرحیم(1392). انقلاب و جنگ ایران و عراق، پژوهشنامه متین، 15(58)، 93-114.
متقی، ابراهیم(1389). نظام دوقطبی و جنگ ایران و عراق، تهران: انتشارات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.
مجتهد زاده، پیروز(1391). جغرافیای سیاسی و سیاست جغرافیایی، چاپ چهارم، تهران: انتشارات سمت.
مختاری هشی، حسین و کاویانی‌راد، مراد(1398). پردازش مفهوم هیدروپلیتیک، آب و توسعه پایدار، 6(13)، 15-26.
مولایی، علیرضا(1382). نقدی بر خواندنی‌های ژئوپلیتیک، تهران، انتشارات دانشکده امام باقر(ع).
میرحیدر، دره(1398). مبانی جغرافیای سیاسی، تهران: انتشارات سمت.
نامی، محمدحسن(1389). جغرافیای مرز با تأکید بر مرزهای ایران، تهران: انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.
هاشمی، سید مصطفی(1396). تبیین و مطالعه تطبیقی کد ژئوپلیتیکی ایران و عراق، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات.
هاگت، پیتر(1392). جغرافیا ترکیبی نو، جلد اول و دوم،چاپ 12، تهران: انتشارات سمت.
الهی، همایون(1396). خلیج‌فارس و مسائل آن، تهران: نشر قومس.
محبی، علی(1399). حقوق اسرای جنگی در پرتو حقوق بشر دوستانه، مطالعات حقوق بشر اسلامی، 9(2)، 1-20.
عباس تبار، رحمت و اختری، عباداله(1400). عقلانیت انقلابی در اندیشه سیاسی آیت الله خامنه ای. مطالعات قدرت نرم، 11(3)، 77-94.
اقراریان، مهدی؛ پیشگاه هادیان، حمید؛ بلندیان، غلامحسین و اشرفی، اکبر(1400). طراحی و تدوین الگوی مساله‌شناسی در سیاست گذاری امنیتی مبتنی بر منظومه فکری آیت الله العظمی سید علی خامنه ای(مدظله العالی)، مطالعات قدرت نرم، 11(3)، 95-123.
موسوی، سید محمدرضا و نقی لو، علی(1400). تاثیر هویت ملی چندپارۀ ایران بر توسعه سیاسی کشور. جامعه شناسی سیاسی انقلاب اسلامی، 2(3)، 81-100.
حسینی پناه، رمضان؛ جوان آراسته، حسین و ابراهیمیان، حجت الله(1400). آمادگی دفاعی با رویکرد اصل ۱۵۱ قانون اساسی با تاکید بر قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران. جامعه شناسی سیاسی انقلاب اسلامی، 2(3)، 173-196.
Collins, John M. (1998). Military Geography: For Professionals and the Public. Washington, DC: National Defense University Press.
Glassner, Martin & Fahter Chuck. (2004). ”Political Geography.” United States of America: New York: Johan wiley& Sons, Inc
Homer-Dixon, Thomas F. (1999). Environmental, Scarcity and Violence. Princeton. New Jersey: Princeton University Press. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 250 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 226 |
||